ตะลุมพุก

       
 
ตะลุมพุก

ชื่อพื้นเมือง        มะคังขาว มอกน้ำข้าว มะข้าว มะคัง ลุบปุ๊ก ลุมพุก กระลำพุก
ชื่อวิทยาศาสตร์   Tamiladia uliginosa (Retz.) Triveng & Sastre
ชื่อวงศ์             RUBIACEAE
นิเวศวิทยาและการกระจายพันธุ์
          ในประเทศ  พบขึ้นกระจายตามป่าเบญจพรรณบริเวณใกล้น้ำที่ความสูง 100-800 เมตร จากระดับน้ำทะเล
          ในต่างประเทศ  พม่า กัมพูชา ลาว เวียดนาม
ลักษณะทั่วไป
          ต้นไม้  ไม้ยืนต้นขนาดเล็ก ทรงพุ่มสูง 5-10 เมตร ผลัดใบ ตามต้นมีหนามแหลมยาว กิ่งยาวเป็นรยางค์และมักจะมีหนามออกตรงข้ามเป็นคู่ ๆ เปลือกนอกสีน้ำตาลแดง หรือสีดำคล้ำ เป็นปมขรุขระทั่วไป เปลือกในสีส้มอมเหลือง 
          ใบ  เป็นใบเดี่ยว รูปไข่กลับออกตรงข้ามกันเป็นคู่ ๆ แต่ละคู่สลับทิศทางและอยู่ชิดกัน่ตามบริเวณปลายกิ่ง เนื้อใบบาง เกลี้ยง มีหูใบ ใบรูปไข่กลับปลายมน โคนใบสอบเข้า เส้นแขนงใบโค้งจดปลายเส้นถัดไปสานสกันเป็นร่างแห แตกออกแบบเรียงสลับ ข้างละ 5-8 เส้น ก้านใบสั้น 0.5 มม. ขอบใบเรียบ
          ดอก  ออกเป็นดอกเดี่ยวตามซอกใบ เมื่อบานมีขนาด 3-4.5 ซม. ก้านดอกยาว 1.5-3 ซม. กลีบดอกสีขาว กลิ่นหอม กลีบรองกลีบดอกสีเขียวรูปถ้วย เกสรผู้ติดกับกลีบดอก 5 อัน เกสรเมียอยู่กลางดอก
          ผล  ทรงกลม ผิวเรียบ ที่ปลายยังคงมีกลีบรองดอกติดอยู่ขนาดกว้าง 2.5 ซม. ยาว 6 ซม. เมื่อแก่สุกเป็นสีเหลือง ก้านผลยาว 0.6-1 ซม. เมล็ดสีเขียวใส
          ระยะเวลาการออกดอกและเป็นผล
               ออกดอก  ก.ค.-ส.ค.
               ผลแก่      ก.ย.-ต.ค.
          การขยายพันธุ์   เพาะกล้าจากเมล็ด
การใช้ประโยชน์
          ด้านเนื้อไม้แปรรูป ใช้ทำด้ามเครื่องมือต่าง ๆ ทำกระสวย ใช้สำหรับกลึง และแกะสลักได้ดี
          ด้านสมุนไพร  สรรพคุณ
               ราก  ใช้รักษาโรคบิด
               ผล  ใช้รักษาโรคบิด
               แก่นไม้  ต้มรวมกับมะคังแดง บำรุงกำลัง
ข้อมูลการวิจัยที่สำคัญ
          สารเคมี  olean-12-en-28-oic acid,( -L-arabinopyranosyl(1-3)-)-( -D-galactopyranosyl (1-6))-( -D-galactopyranosyl (1-3))-3-( -hydroxy : methyl ester; olean-12-en-28-oic acid, ( -arabinopyranosyl (1-3))-( -D-galactopyranosyl(1-4))-( -D-glucuronopynosyl (1-3)) -3-(-hydroxy: ; olean-12-en-28-oic acid, 3-( -hydroxy; methylester))
          ฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา  ไม่มีรายงานการวิจัย