พระเจ้าห้าพระองค์
ชื่อพื้นเมือง กะโค โก ซังกวน ตะกู ตะโก สะกวน แสนตาล้อม
ชื่อวิทยาศาสตร์ Dracontomelon dao (Blanco) Merr. & Rolfe
ชื่อวงศ์ ANACARDIACEAE
สถานภาพ ไม้หวงห้ามธรรมดา ประเภท ก พืชหายาก
นิเวศวิทยาและการกระจายพันธุ์
ในประเทศ พบขึ้นมาริมห้วยในป่าดงดิบทั่ว ๆ ไป ที่สูงจากระดับน้ำทะเล 200-500 เมตร ภาคใต้ ภาคเหนือ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ
ในต่างประเทศ ตะวันออกอินเดีย หมู่เกาะอันดามัน พม่า กัมพูชา ลาว เวียดนาม จีนตอนใต้ คาบสมุทรมาเลย์ พบตั้งแต่มาเลเซียถึงนิวกินี และหมู่เกาะโลโลมอน
ลักษณะทั่วไป
ต้นไม้ ไม้ยืนต้นขนาดใหญ่ สูง 20-40 เมตร ผลัดใบ เรือนยอดค่อนข้างกลมหรือรูปไข่ ลำต้นเปลาตรง โคนเป็นพูพอนสูง เปลือกนอกสีน้ำตาลปนเทา แตกเป็นร่องตื้นตามยาวลำต้น เปลือกในสีแดงอ่อน
ใบ ใบประกอบแบบขนนก ปลายคี่ เรียงตรงกันข้ามหรือเยื้องเล็กน้อยมีใบย่อย 6-9 คู่ ใบรูปไข่หรือรูปขอบขนาน กว้าง 3-6 ซม. ยาว 6-15 ซม. ปลายใบเป็นติ่งแหลม โคนใบเบี้ยว หลังใบเกลี้ยงหรือค่อนข้างเกลี้ยง ท้องใบมีขนนุ่ม หลุดร่วงเมื่อใบแก่ ขอบใบเรียบหรือเป็นคลื่น เส้นแขนงใบข้างละ 5-15 เส้น เส้นร่างแหเห็นชัด ก้านใบย่อยยาว 2-3 มม. มีตุ่มหูดตามง่ามแขนงใบ ใบอ่อนสีชมพูเรื่อ ๆ
ดอก ออกเป็นช่อแบบช่อแยกแขนงตามปลายกิ่งและซอกใบ ขนาดช่อกว้าง 6-8 ซม. ยาว 15-25 ซม. กลีบเลี้ยง 5 กลีบ กลีบดอก 5 กลีบปลายกลีบม้วนออกด้านนอก เกสรเพศผู้ 10 อัน โคนก้านเกสรอยู่ติดกับฐานดอก รังไข่รูปป้อม ๆ ภายในมี 5 ช่อง หลอดท่อรังไข่มี 5 อัน ดอกสีขาวมีกลิ่นหอมอ่อน ๆ
ผล ผลสด ทรงกลมสีเขียว เมื่อแก่เปลี่ยนเป็นสีเหลือง ขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางผล 4-5 ซม. เมล็ดแข็งมี 5 พู มีรอยบุ๋ม 5 รอยคล้ายรูปพระ 5 องค์ จึงนิยมนำไปบูชาเป็นพระเจ้าห้าพระองค์
ระยะเวลาการออกดอกและเป็นผล
ออกดอก ม.ค.-ก.พ. ผลแก่ เม.ย.-ต.ค.
การขยายพันธุ์ เพาะกล้าจากเมล็ด
ลักษณะเนื้อไม้
เนื้อไม้แปรรูป เนื้อไม้ใช้ทำแบบในการก่อสร้างไม้อัด
การใช้ประโยชน์
ด้านเป็นอาหาร ผลสุกกินได้
ด้านสมุนไพร สรรพคุณ
เปลือกต้น ใช้เป็นยาแก้โรคบิด แก้ปวดท้อง
ยาง ทำให้แผลแห้งและตกสะเก็ด
ผล ฝนเอาน้ำทาแก้หิด
ข้อมูลการวิจัยที่สำคัญ
สารเคมี indolo-(2,3-a)-quinolizine, 1,2,3,4,6,7-hexahydro-12H (1,2); indolo-(2,3-a)-quinolizine,(-)-1,2,3,4,6,7,12,16-octahydro (3).
ฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา ไม่มีรายงานการวิจัย