คนแคนคนจน
โดยธงชัย เปาอินทร์ เรื่อง-ภาพ
แคนเป็นเครื่องดนตรีอีสานที่มีพลังเร้าอารมณ์ในท่วงทำนองที่สนุกครึกครื้นมาก ได้ยินได้ฟังก็จะรู้กันทั่วไปว่า นี่คือเครื่องดนตรีประเภทเครื่องเป่าของชาวอีสานบ้านเฮา โด่งดังมากจากการที่ดนตรีคณะโปงลางสะออนนำมาประกอบดนตรีวงใหญ่ เปรี้ยงปร้างไปจนถึงต่างประเทศ ทำให้ชาวดนตรีโปงลางสะออนร่ำรวยกันไม่จบไม่สิ้น
แต่สำหรับคุณลุงคนนี้ นุ่งกางเกงขาสั้น ผ้าขาวม้าคาดพุง สวมใส่เสื้อหนังพันธุ์แท้ วางถ้วยเล็กๆไว้ข้างๆ ทำนองเดียวกับดนตรีเปิดหมวกทั่วไป เพียงแต่คุณลุงเขาเล่นดนตรีด้วย "แคน" ผมเดินถ่ายรูปผ่านไปพบพอดี คิดในใจ คุณลุงคนนี้ทันสมัย
ผมหยอดเงินลงถ้วยแล้วก็ถ่ายรูปไว้ 3 รูป แต่เมื่อเดินจากมาผมหวลนึกถึงป่าดงพงพีที่เคยอุดมสมบูรณ์มาก แน่นอนว่าต้องเป็นอำเภอเขมราฐ จังหวัดอุบลราชธานี ใช่แล้วครับ ผมนึกถึงความหลังเมื่อครั้งยังหนุ่มแน่นแมนเต็มตัวต่างหาก เรื่องราวมันเป็นอย่างไรหรือ
ในค่ำคืนที่เดือนเต็มดวงสุกสว่างไปทั่วปฐพี หมู่บ้านกลางป่าแห่งนั้นบ้านโสกชันตกอยู่ในความเงียบสงัด มีเพียงเสียงแคนเป่าอ้อนออดรำพึงรำพันหวานซึ้ง เป็นกลุ่มหนุ่มๆของหมู่บ้านที่เดินเกาะกลุ่มกันไปตามถนนดินราดฝุ่นสีนวลๆ คนหนึ่งเป่าแคน อีกคนหนึ่งรำร้องด้วยเสียงเสนาะเพราะพริ้งเหลือ ผมนอนอยู่บนฟูกเล็กๆบนเรือนไม้ยกพื้นสูง อดรนทนไม่ได้ ก้าวย่องลงเรือนแล้วก็เดินตามกลุ่มหนุ่มเหน้าไปกับเขาด้วย ในช่วงเวลานั้นผมอยากเป่าแคนเป็น อยากรำเป็น(ร้อง) แล้วก็อยากมีคู่เคียงเรียงหมอนเป็นสาวบ้านป่าเมืองดอย
วันนี้ วัยลุล่วงถึง 63 ปีแล้ว แต่ไม่เคยลืมมนต์เสน่ห์ของเสียงแคนในค่ำคืนเดือนเต็มดวงกลางบ้านป่า บ้านโสกชัน เลย
ภาพนี้ถ่ายจากงานประเพณีแซนโฏนตาเมืองขุขันธ์ วันที่ 23-24 กย 2554