หน้าแรก
เว็บบอร์ด
บทความ
รวมรูปภาพ
ติดต่อเรา
ข่าวสาร
กระทุ้งปลา วิถีชีวิตคนชายน้ำ
โดยอินทรีดำ เรื่อง-ภาพ
ตอนเด็ก ผมอยู่บ้านนอก บ้านผมอยู่ชายน้ำ มีลำคลองผ่านหน้าบ้าน ลำคลองนี้มีน้ำไหลเฉพาะฤดูน้ำ ยามแล้งก็แห้งแหง๋แก๋ ทุกปีเมื่อน้ำเหนือหลากไหลผ่านลำคลองสายนี้ พวกเราชาวเด็กทะโมนจึงรู้สึกตื่นเต้น และเตรียมการกันหลายหลากวิถีที่จะหาทางจับปลาที่มากับน้ำมาทำกินกัน เมื่อน้ำหลากมาใหม่ๆ น้ำได้พัดพาตะกอนดินและสัตว์เล็กสัตว์น้อยผิวดินมาด้วย ปลาช่อน ปลาหมอกลม ปลาดุก และปลาแขยง แห่กันมาไล่กินสัตว์เล็กสัตว์น้อยกันจ้าละหวั่น บางตัวหุบเหยื่อให้เห็นกับตา เป็นความปรีเปรมด์ของเขาเลย น้ำขุ่นๆจึงช่วยเพิ่มอาหารให้ปลาอวบอ้วน น่ากิน
ในช่วงห้วงเวลาน้ำขึ้นขุ่นๆอย่างนี้แหละที่พวกผมใช้เครื่องมือจับปลาอยู่ 2 อย่าง อย่างแรกก็วางเบ็ดราว เกี่ยวไส้เดือนเป็นเหยื่อ ปักหลักไม้ไผ่ลำเล็กๆไว้หัวท้าย ไม้ไผ่หลักลำหนึ่งผูกด้วยกระป๋องนมแขวนด้วยตะปู 4-5 นิ้วไว้ข้างใน ทันทีที่ได้ยินเสียงกระป๋องดังกรุ๋งกริ๋ง ก็แสดงว่าปลากินเบ็ดราวของเราแล้ว อีกวิธีหนึ่งก็ใช้การธงเบ็ด หรือเรียกกันว่าปักเบ็ด โดยใช้ไม้ไผ่ซีกสั้นๆราว 1 เมตร เรียวปลายให้อ่อน ผูกเบ็ดสายสั้นๆ เกี่ยวด้วยเหยื่อไส้เดือน ปักเบ็ดเอาไว้ริมคลอง ปล่อยทิ้งไว้ แต่ก็อย่างว่า อดใจไม่ไหวไม่ทันเช้าก็วนเวียนไปดูผลงาน ปลาติดเบ็ดไหม
น้ำนองเต็มคลอง เรือล่อยลอยไปได้ไกลแสนไกล แต่ผมและเพื่อนก็ไปกันเพียงแค่ที่หน้าวัด หรือไม่ก็ไปบ้านเพื่อนเหนือหรือท้ายน้ำ ไม่ไกลนัก เด็กอย่างเราแม้จะทะโมนเอาเรื่องแต่ก็ยังทอดแหไม่ไหว ด้วยว่าแหแต่ละผืนยืนพื้นก็ 8 ศอก 12 ศอก เหวี่ยงไม่ไหว แค่ว่าจับแล้วยืนตีนแหก็ตกพื้นเสียแล้ว ถึงอย่างนั้นพวกเราก็เหลาคันเบ็ดจากไม้ไผ่ซีก หรือไม่ก็เหลาไม้ไผ่รวกลำเล็กๆ แล้วผูกสายเบ็ดยาวๆ ตกปลาไปตามประสา บางครั้งก็นั่งฟรีไม่ได้สักตัว บางครั้งก็ได้ปลาหลายตัวและหลายชนิด
เดือน 12 น้ำนองเต็มตลิ่ง แล้วก็เริ่มลดระดับลง เรียกว่าฤดูน้ำลด ช่วงนี้แหละที่พวกเราเฝ้ารอ ไปยกยอกุ้งและยอปลากันกลางลำคลอง หน้าบ้านใครหน้าบ้านมัน ได้ปลาและกุ้งทุกขนาด มากบ้างน้อยบ้าง แต่ยิ่งน้ำงวดลงมากเท่าไร ปลาก็ยิ่งวิ่งออกมาจากท้องทุ่งเพื่อมาอยู่ในลำคลองที่ลึกกว่า เด็กๆกลุ่มทะโมนสมัยผมใช้ยอขนาด 4 ศอก ไปกางตามริมพืชน้ำ ส่วนใหญ่เป็นดงผักบุ้ง หรือกอแขม อีกสองสามคนใช้ไม้กระบองสั้นๆขนาด 2-3 เมตร กระทุ้งน้ำในดงพืชน้ำหรือกอแขม ปลาที่หลบซ่อนอยู่ตกใจก็วิ่งออกมา มือยอก็ยกขึ้นดักได้ปลามากินกัน
การกระทุ้งยอเป็นการประมงแบบครั้งคราวที่ต้องการความร่วมมือกันทำ หากคนกระทุ้งกระทุ้งไปแล้วคนยกยอมัวแต่อืดตะปือ ปลาก็หนีไปจนหมด หรือไม่ก็กระโดดหนีไปจากยอ
ภาพประกอบในเรื่องนี้ ไม่มียอและก็อยู่ในบ่อ ใช้ตาข่ายแล้วกระทุ้งให้ปลาแตกออกจากพืชน้ำ ติดตาข่าย ก็ได้ปลากินเหมือนกัน ข้อเสียก็คือ ตาข่ายที่ดักตาถี่กว่าปลาซึ่งตัวใหญ่ ก็ไม่ติด ไม่ได้ปลากินเท่าที่ควร
ปัจจุบันนี้ วิถีชีวิตคนชายน้ำเยี่ยงที่ผมเคย หายไปกับสายน้ำที่ไม่ไหลหลากมาจากเหนือ คลองงี้แห้งแหง๋แก๋ เห็นแล้วเศร้าครับ แม่น้ำลำคลองได้ตายไปเสียแล้ว