ไหว้พระเมืองลี้ ลำพูน
ตอน2.วัดพระพุทธบาทผาหนาม ครูบาอภิชัยขาวปี
โดยธงชัย เปาอินทร์ เรื่อง-ภาพ
วัดพระพุทธบาทผาหนาม บนถนนสาย 106 เมืองลี้-บ้านโฮ้ง
วัดพระพุทธบาทผาหนาม เลขที่ 1 หมู่ 6 บ้านผาหนาม ตำบลป่าไผ่ อำเภอลี้ จังหวัดลำพูน เคยเป็นวัดร้างก่อนการบูรณะขึ้นใหม่กว่า 300 ปี ประกอบด้วยจารึกถึงพระครูบามหารัตนาคร ครูบินใจ ครูบาพุทธิมา ครูบาสุนันทะ ครูบาจันทร์แก้ง ครูบาก๋า ครูบาอินตุ้ยและครูบาสุยะ ทิ้งให้เป็นป่ารกร้างแต่มีซากปรักหักพังของสิ่งก่อสร้าง และรอยพระพุทธบาทผาหนาม
อนุสาวรีย์ครูบาอภิชัยขาวปี
เป็นวัดที่ตั้งขึ้นเมื่อปีพ.ศ.2507 โดยครูบาอภิชัยขาวปีซึ่งมีอายุ 76 ปี ได้ร่วมกับชาวบ้านผาหนามที่อพยพหนีน้ำท่วมจากเขื่อนภูมิพล โดยยึดเอาการบูรณะวัดร้างบนดอยผาหนาม เป็นวัดที่เจริญรุ่งเรื่องด้วยศรัทธาและสิ่งก่อสร้างมากมาย เพื่อให้พุทธศาสนิกชนได้ยึดเหนี่ยวทางจิตใจ โดยเฉพาะรูปปั้นปูนขนาดใหญ่ของครูบาอภิชัยขาวปีในเครื่องนุ่งห่มแบบชีปะขาว อยู่เชิงดอยผาหนาม สูง 16 เมตร สร้างเมื่อวันที่ 3 มีนาคม 2531
ส่วนพระพุทธบาทผาหนามนั้นมีมณฑปครอบไว้บนยอดดอยสูง พระสงฆ์และแม่ชีจำวัดอยู่ที่เชิงดอย ภายในวัดร่มรื่นด้วยต้นไม้ใหญ่ๆมากมาย อุโบสถ วิหาร และพระธาตุสร้างไว้อย่างสวยงาม มีลานจอดรถกว้างขวางและมีถนนทางขึ้นสู้พระพุทธบาทผาหนาม
ชาติภูมิครูบาอภิชัยขาวปี ผจญมารผ่านทุกข์โศกหนักหนา
ครูบาอภิชัยขาวปี เกิดเมื่อวันที่ 17 เมษายน 2431 คนเหนือเรียกว่าวันปากปี จึงได้ชื่อว่าจำปี พ่อชื่อเม่าแม่ชื่อจันตา คนบ้านแม่เทย ตำบลป่าไผ่ อำเภอลี้ จังหวัดลำพูน ซึ่งในช่วงเวลานั้นมีเพียง9 หลังคาเรือน อายุ 8 ขวบพ่อตาย อยู่กับแม่สองคนจนอายุ 16 ปีแม่พาไปฝากครูบาศรีวิชัย วัดบ้านปาง อำเภอลี้ ได้เป็นศิษย์วัดรับใช้ครูบาแต่นั้นมาพ.ศ.2447
บรรพชาเป็นสามเณร ปรนนิบัติอุปัฏฐากครูบาเจ้าศรีวิชัยเป็นอย่างดี ได้รับความเมตตาปราณีและสอนสั่งในเรื่องฝึกปฏิบัติกัมมัฏฐาน จนแก่กล้า
ท่านอุปสมบทเป็นพระภิกษุสงฆ์ 3 ครั้ง ครองผ้าขาวอย่างชีปะขาว 3 ครั้ง ดังนี้คือ อุปสมบทเป็นพระสงฆ์ครั้งแรกโดยครูบาศรีวิชัยเมื่ออายุได้ 22 ปี ที่วัดบ้านปาง ได้สมญานามว่า อภิชัยภิกขุ ช่วยครูบาศรีวิชัยสร้างกุฎีที่วัดบ้านปาง จนอายุได้ 35 ปี ถูกจับสึกจากผ้าเหลืองไปห่มผ้าขาว ด้วยความผิดตามพ.ร.บ.ลักษณะเกณฑ์ทหาร รศ.124 (2448) บังคับใช้
ต่อมาท่านได้รับใบกองเกิน แต่ก็ไม่ได้ไปแจ้งยกเว้น จึงถูกจับสึกอีกครั้ง ครั้งนี้ถูกจับสึก ถูกจับถอดผ้าเหลือง ครองผ้าขาวแบบชีปะขาวแทน และต้องติดคุก 6 เดือน ที่คุกจังหวัดลำพูน ทุกขเวทนาหนักหนา
ระหว่างนี้ท่านไปเห็นโรงพยาบาลลำพูนชำรุดทรุดโทรม จึงเสนอบริจาคเงิน 1600 บาทเพื่อซ่อมให้ โดยท่านลงมือซ่อมโรงพยาบาลด้วยตนเอง มีนักโทษชาย 2 คนเป็นลูกมือ แทบไม่น่าเชื่อว่าท่านซ่อมสร้างเสร็จก่อนออกจากคุก 10 วัน ชาวบ้านที่ได้รู้เห็นเกิดความศรัทธาเป็นที่ยิ่ง เหมือนอภินิหาร วันที่ท่านเดินออกจากคุก เดือน 9 เหนือแรม 2 ค่ำ พ้นโทษ ท่านครองผ้าขาวอย่างชีปะขาว เดินออกจากโรงพยาบาลไปยังประตูวัดพระธาตุหริภุญชัย ระยะทาง 70 เมตร มีพระสงฆ์ 10 รูปสวดมนต์สะเดาะเคราะห์ให้ท่าน และประชาชนเนืองแน่นแห่แหนกันมาสาธุ
หลังจากฉลองโรงพยาบาลลำพูนแล้ว ท่านได้เดินทางไปกราบครูบาศรีวิชัยที่วัดพระสิงห์ ที่นี่ท่านได้รับการอุปสมบทเป็นครั้งที่ 2 โดยเจ้าอาวาสวัดพระสิงห์เป็นอุปัชฌาย์ ช่วงเวลานั้น ครูบาศรีวิชัยได้ปวารณาตนสร้างถนนจากตีนดอยสุเทพขึ้นไปยังวัดพระธาตุดอยสุเทพ ท่านได้นำกะเหรี่ยงพุทธ 500 คน มาร่วมสร้างทางจนแล้วเสร็จภายใน 6 เดือน หลังจากนั้นท่านได้ออกธุดงค์ไปบูรณะวัดและพระธาตุทั่วไป
ด้วยความเชื่อมั่นและศรัทธาในตัวท่าน ปีพ.ศ.2465 ขุนระมาดไมตรี กำนันคนแรกแห่งอำเภอแม่ระมาด จังหวัดตาก ปรารถนาจะได้พุทธรูปหินอ่อน หน้าตักว้าง 1.30 เมตร สูง 1.6 เมตร มูลค่า 800 บาท จึงได้นิมนต์ครูบาอภิชัยไปเป็นประธานสร้างฝ่ายสงฆ์ แต่ปรากฎว่าเงินไม่พอถึง 700 บาท ท่านจึงบอกบุญไปตามศรัทธา แต่มีการร้องเรียนว่าท่านเรี่ยไรเงินอันเป็นการผิดระเบียบสงฆ์ เจ้าคณะจังหวัดจึงจับท่านสึกเป็นครั้งที่ 2 ท่านกลับมานุ่งห่มสีขาวดั่งชีปะขาวอีกครั้ง
ต่อมาท่านไปจำวัดพระพุทธบาทตะเมาะ อ.ดอยเต่า จ.เชียงใหม่ ที่นี่ได้สร้างวิหารครอบพระพุทธบาทตะเมาะ ท่านจำพรรษาวัดนี้ถึงปี 2467 นานถึง 33 ปี ที่นี่ครูบาชัยยะวงศาได้มาช่วยสร้างมณฑปไม้ทั้งหลังโดยการเข้าลิ่ม แล้วย้ายไปวัดพระธาตุห้าดวง อ.ลี้ แล้วท่านได้ไปบูรณะพระธาตุอีกมามาย
ปีพ.ศ.2481 ครูบาเจ้าศรีวิชัย มรณภาพ
ปีพ.ศ.2507 ครูบาอภิชัยขาวปี อายุ 76 ปี ท่านจึงได้เดินทางกลับไปยังบ้านผาหนามและสร้างวัดพระพุทธบาทผาหนามขึ้น ไม่ไกลจากวัดบ้านปางมากนัก
แม้จะชราภาพมากเพียงใด เมื่อมีญาติโยมนิมนต์ไปเป็นประธานสร้างหรือบูรณะวัดและพระธาตุ ท่านก็ไปตามนิมนต์
วันที่ 2 มีนาคม 2520 ท่านรับนิมนต์ไปยังวัดต้นธงชัย จังหวัดสุโขทัย แต่ไปถึงวัดได้เพียงวันเดียว ท่านก็มรณภาพในวันที่ 3 มีนาคม 2520 ตรงกับเดือนหกเหนือ แรม 14 ค่ำ เวลา 16.00น. ปิดตำนานพระอริยะสงฆ์ผู้เป็นศิษย์เอกของครูบาเจ้าศรีวิชัย นักบุญแห่งล้านนาผู้ยิ่งใหญ่
วัดพระพุทธบาทผาหนามมีรูปปั้นครูบาอภิชัยขาวปี ยืนตระหง่านหน้าวัด โดดเด่นเป็นที่เคารพกราบไหว้ของพุทธศาสนิกชนและคนทั่วไป