หน้าแรก
เว็บบอร์ด
บทความ
รวมรูปภาพ
ติดต่อเรา
ข่าวสาร
ไหว้พระเมืองลี้ ลำพูน
ตอน5.วัดพระธาตุดวงเดียว
โดย ธงชัย เปาอินทร์ เรื่อง-ภาพ
เจ้าคำภีระ เป็นเจ้าผู้ครองเมืองหลวงพระบาง ทรงเป็นบรรพบุรุษของชาวไทยโยนก ทัพมีพระธิดาองค์หนึ่งชื่อจามรี ครั้นจีนฮ่อได้เข้าบุกตีเอาเมืองหลวงพระบาง จึงทรงโปรดให้เจ้าพันมหาดนำเจ้าแม่จามรีหนีออกด้วยการถอยร่นลงมาจนถึงเมืองฝางหรือเมืองคามีระนครหรือเมืองจำปีระ ณ ที่แห่งนี้ พระนางได้ช้างเชือกหนึ่งชื่อพลายสุวรรณมงคล
ถอยร่นลงมาถึงดอยเปียงดาวหรือเมืองเชียงดาว บ้านแม่นะ ในปัจจุบันนี้ เจ้าพันมหาดควาญช้างได้นำเสด็จไปตามเขาสูงเพื่อหลีกลี้หนีกองทัพที่ติดตามตี จนถึงดอยใกล้แม่ระมิงค์ หรือแม่น้ำปิง พญาสุวรรณมงคลได้ลื่นไถลลงไปจึงเรียกว่าดอยหล่อ อำเภอจอมทองในปัจจุบันนี้ การเดินทางยังผ่านดอยอีฮุย บ้านแสม ทุ่งหัวช้าง บ้านแม่ปลงหรือบ้านปวง
เจ้าพันมหาดได้ถูกงูเห่ากัดและสิ้นใจตายไปที่วัดแอ่วพระนาง ปัจจุบันคือพระธาตุแอ้ว พญาช้างได้พาล่องลงไปตามแม่น้ำลี้ วนไปแม่น้ำสาย และแม่น้ำแต๊ะ ในที่สุดได้วนอยู่แถวจอมปลวกใหญ่ พระนางจามรีจึงได้พักไพร่พลที่ต้นมะค่าใหญ่ คืนนั้นเองได้เห็นลูกแก้วลอยขึ้นมาจากจอมปลวกใหญ่ เป็นนิมิตหมายให้ทรงตัดสินพระทัยจะตั้งเมืองขึ้น
พระธาตุดวงเดียว
โดยหมายให้จอมปลวกใหญ่เป็นแกนใจกลางเมือง แล้วให้พญาช้างเดินวนจนรอบพื้นที่เป็นแนวกำแพงเมือง สั่งไพร่พลขุดคูเมืองรายรอบล้อมถึงสองชั้นโดยให้คงต้นไผ่ไว้เป็นแนวอำพรางเมือง แล้วตั้งชื่อเมืองว่าเมืองลี้ลับหรือเมืองลี้ โดยมีประตูเมืองทางทิศตะวันเหนือและทิศใต้ เมื่อสร้างเมืองเรียบร้อยแล้ว พลบ้านพลเมืองอยู่กันอย่างมั่นคง พระนางจามรีจึงได้สร้างวัดพระธาตุดวงเดียวที่จอมปลวกใหญ่ในเขตเวียงวัง
และด้วยนิมิตลูกแก้วออกจากจอมปลวกใหญ่ดวงเดียวแต่ลอยไปลอยมาถึง 5 ครั้ง จึงได้สร้างวัดพระธาตุห้าดวงที่ดวงแก้วลอยไปสถิตเป็นนอกเขตเมือง
ต่อมาพลายสุวรรณมงคลสิ้นอายุขัย จึงได้เผาศพแล้วโปรยกระดูกช้างฝังรอบพระธาตุดวงเดียว พร้อมกับปั้นอนุสาวรีย์ช้างพลายสุวรรณมงคลขึ้นเป็นที่ระลึกถึง
เมืองลับลี้ในสมัยต่อๆมาปกครองโดยพระยานิ้วมืองามหรือ เจ้ากันเมือง ความรุ่งเรืองยิ่งขจรขจายออกไปทั่วสารทิศ มีการค้าขายติดต่อไปทางแม่น้ำปิง จนไปถึงแม่น้ำยมแห่งกรุงสุโขทัย บุกเข้าโจมตีและยึดเมือง ทำลายจนราบคาบ ปล่อยซากศพล้มตายเน่าเหม็น เมืองลับลี้แตกและร้างแต่นั้นสืบมา วัดพระธาตุดวงเดียวและวัดพระธาตุห้าดวงถูกปล่อยทิ้งร้าง เช่นกัน
ปีพ.ศ.2467 ครูบาเจ้าศรีวิชัยและคณะศรัทธาได้ร่วมกันปฏิสังขรณ์ บูรณะองค์พระธาตุเจดีย์ดวงเดียว(กลางเวียง) และพระธาตุห้าดวงไปในคราวเดียวกัน โดยครูบาเจ้าศรีวิชัยได้ให้ลูกศิษย์ของท่านสององค์คือ ครูบาอภิชัยขาวปี วัดพระพุทธบาทผาหนามและครูบาชัยยะวงศาพัฒนา วัดพระพุทธบาทห้วยข้าวต้ม จับสลากกัน
ผลปรากฏว่า ครูบาอภิชัยขาวปีได้เป็นผู้บูรณะวัดพระธาตุดวงเดียว และครูบาชัยยะวงศาพัฒนาได้บูรณะวัดพระธาตุห้าดวง
ครูบาอภิชัยขาวปี บูรณะวัดพระธาตุดวงเดียวได้ไปเล็กน้อย มีเหตุให้ต้องกลับวัดพระพุทธบาทผาหนาม แต่กาลต่อมาปีพ.ศ.2510 ครูบาอภิชัยขาวปีได้กลับมาบูรณะต่อ โดยสร้างกำแพงดินและจำพรรษาอยู่ปีกว่า ก็มีเหตุให้ต้องกลับไปวัดพระพุทธบาทผาหนาม จนสิ้นวาระที่ท่านได้มรณภาพไป ครูบาชัยยะวงศาพัฒนาได้เข้ามาสานงานต่อจนแล้วเสร็จ เมื่อปีพ.ศ.2538
ต่อมาวัดพระธาตุดวงเดียวซึ่งมีพื้นที่กว่า 100 ไร่ร้าง เคยมีซากศพการรบราฆ่าฟันกันจนตายกลายเป็นเมืองร้าง พระองค์ใดมาจำพรรษาก็อยู่ได้ไม่นาน มีเหตุอ้างไปต่างๆนานา ผีดุ ยากลำบากเกินไป บิณฑบาตไกลต้องไปยังหมู่บ้านอื่น จำต้องมีปรมัตถะบารมีเป็นอย่างยิ่ง ต้องมีอุตสาหะวิริยะ ขันติ
พระปิยวัฒน์ รักษาการเจ้าอาวาส
ปีพ.ศ.2540 เจ้าคณะอำเภอลี้ ได้ปรึกษาครูบาชัยยะวงศาพัฒนา เพื่อหาพระภิกษุสงฆ์มาจำวัด จึงได้ให้พระปิยวัฒน์ พระลูกวัดห้วยบง มาจำพรราและรักษาการเจ้าอาวาส โทร.081-7241427 วัดมีพื้นที่ 100-1-75 ไร่ ตั้งเป็นวัดอีกครั้งเมื่อพ.ศ.2543 ได้วิสุงคามสีมาเมื่อปีพ.ศ.2553 ตั้งอยู่เลขที่ 547 ม.15 ห้าดวง ต.ลี้ อ.ลี้ จ.ลำพูน 51110 เป็นวัดราษฎร์ ลัทธิมหานิกาย ปัจจุบันมีพระสงฆ์ 2 รูป สามเณร 2 องค์
ประตูทางเข้าวัดพระธาตุห้าดวงและวัดพระธาตุดวงเดียวอยู่ติดๆกัน ริมถนนพหลโยธิน ผู้คนมักวิ่งรถเลยไปด้วยว่าเป็นทางโค้งลง ภายในวัดวันนี้ ครบถ้วนตามลักษณะวัดในพุทธศาสนา พระวิหารขนาดใหญ่ ประดิษฐานด้วยพระธาตุดวงเดียวสวยสง่างามยิ่ง อุโบสถสร้างใหม่ในรูปเรือสุวรรณหงส์ อนุสาวรีย์พญาช้างสุวรรณมงคลอยู่ใกล้ๆอนุสรณ์สถานพระนางจามรี กำแพงแก้วมีภาพเขียนสีที่เล่าเรื่องราวประวัติการสร้างเมืองลับลี้แต่อดีต
พระปิยวัฒน์ รักษาการเจ้าอาวาส
ตำนานพระธาตุดวงเดียวชวนให้อยากรู้ว่าทำไมจึงตั้งชื่อวัดเช่นนั้น ผ่านไปเมืองลี้ อยากเชิญชวนให้เข้าไปกราบไหว้พระธาตุดวงเดียวและเจ้าแม่จามรีเสริมมงคลให้ชีวิต