ดอกไม้เทศและดอกไม้ไทย
ต้น18.ทองหลางป่า
โดย ธงชัย เปาอินทร์ เรื่อง-ภาพ
ชื่อสามัญ ทองมีดขูด ทองหลาง คนเมืองเรียกต้นตอง อาข่าเรียกยาเซาะหะ ไทใหญ่เรียกตองน้ำหรือตองหนาม ภาคกลางเรียกทองหลางป่า Indian Coral Tree, December Tree
ชื่อวิทยาศาสตร์ Erythrina subumbrans (Hassk.) Merr.
ชื่อวงศ์ LEGUMINOSAE PAPILIONOIDEAE
สถานภาพ ไม้นอก ประเภทหวงห้าม
ถิ่นกำเนิดและการกระจายพันธุ์
ในต่างประเทศ พบตั้งแต่อินเดีย เมียนมาร์ ลาว กัมพูชา จีนตอนใต้ เวียดนาม มาเลเซีย อินโดนีเซีย
ในประเทศไทย ป่าดิบแล้งภาคกลาง ภาคเหนือ ภาคตะวันออกและภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ที่ความสูงจากระดับน้ำทะเลปานกลาง 100-900 เมตร
ลักษณะประจำพันธุ์
ต้นไม้ ไม้ยืนต้น สูง 15-25 เมตร ผลัดใบ เรือนยอดกลมทึบ ลำต้นและกิ่งอ่อนจะมีหนามแหลมแข็ง โคนต้นมีพูพอน ช่อดอกจะมีใบอยู่ด้วยขณะที่มีดอกเต็มต้น เปลือกนอกเรียบสีเทาอมน้ำตาล มีรูอากาศทั่วไป เปลือกในสีชมพูเรื่อ ๆ
ใบ เป็นใบประกอบแบบ 3 ใบย่อย เรียบสลับ ใบย่อยรูปไข่ ป้อมหรือมน ใบยอดจะใหญ่ที่สุด กว้าง 5-10 ซม. ยาว 8-14 ซม. ปลายใบแหลม โคนใบมน หลังใบสีเขียวเข้ม ท้องใบสีจางกว่า โคนก้านใบย่อยมีต่อมติดตรงข้ามกัน 1 คู่ เส้นแขนงใบบ้างละ 5-7 เส้น ก้านใบหลังยาว 6-12 ซม. เส้นแขนงใบชัดเจนข้างละ 7 เส้น
ดอก ออกเป็นช่อแบบช่อกระจายตามปลายกิ่ง ช่อดอกตั้งขึ้น ดอกล่างจะทยอยบานก่อนกลีบเลี้ยงสีเขียวอมม่วง 1 กลีบ ดอกเป็นแบบดอกถั่ว กลีบดอกบนสีแสดใหญ่ที่สุด อีก 3 กลีบ สีเขียวอ่อนขนาดไล่เลี่ยกัน ดอกบานเต็มที่กว้าง 3-4 ซม. ดอกสีแดงปลั่งมากเมื่อกระทบแสงแดดส่องผ่าน ออกดอก มค.-กพ. ผลแก่ กพ.-เมย.
ผล ผลแห้งแตก ทรงขอบขนาน โคนฝักลีบ ทางปลายฝักจะบวมพองเห็นลักษณะของเมล็ดชัดเจน เมล็ดมีสีดำ
การขยายพันธุ์ เพาะกล้าจากเมล็ด หรือปักชำกิ่งwfh
บันทึกผู้เขียนและผู้ถ่าย
1.ด้านเนื้อไม้แปรรูป เนื้อไม้มีสีขาวอ่อนใช้ทำของเล่นเด็กได้ดี กังหันวิดน้ำ ฝากรุบ่อน้ำ เปลือกใช้ทำเชือก
2.ด้านเป็นไม้ประดับ เป็นไม้ยืนต้นในป่าดงดิบแล้ง ป่าเบญจพรรณริมห้วย ทรงต้นสวยงามและมีดอกสีแดงสดที่ปลายกิ่ง เป็นสีสันเมื่อยามออกดอกของป่าดงดิบแล้ง เป็นไม้ในถิ่นกำเนิดสามารถนำไปปลูกประดับในป่าอนุรักษ์ทั้งสองประเภทได้ เป็นดอกไม้ที่จูงใจให้นกนานาชนิดมาดูดกินน้ำหวาน สามารถถ่ายรูปนกได้ด้วย
3.ด้านเป็นสีย้อมผ้า ดอกสีแดงย้อมผ้าให้สีแดง
4.ด้านสมุนไพร สรรพคุณมากมายคือ
เปลือกต้น แก้ไข้ แก้ตาบวม
ใบ ใบบดทาแก้โรคบวมตามข้อใช้เป็นยาถ่าย ขับพยาธิ หยอดหูและแก้ปวดฟัน
ยาพื้นบ้านล้านนาใช้ใบผสมใบหนามแน่ตำผสมกับปูนแดง สุมแก้ปวดหัว หัวเข่า เผ่าเย้าใช้ตำพอกรักษากระดูกหักและแก้ปวดกระดูก เปลือก แก่นใบ ให้หมูไก่กินแก้อหิวาตกโรค
5.ด้านเป็นพืชอาหาร ใบ เป็นพืชอาหารสัตว์กลุ่มเคี้ยวเอื้องได้ ใบอ่อน คนกินได้