หน้าแรก
เว็บบอร์ด
บทความ
รวมรูปภาพ
ติดต่อเรา
ข่าวสาร
ดอกไม้เทศและดอกไม้ไทย
ต้น28.กัลปพฤกษ์
โดย ธงชัย เปาอินทร์ เรื่อง-ภาพ
ชื่อพื้นเมือง กานล์ (เขมร-ตะวันออก) ชัยพฤกษ์ (เหนือ) Dwarf Apple Blossom, Peach Blossom Cassia, Pink Shower Tree
ชื่อวิทยาศาสตร์ Cassia bakeriana Craib
ชื่อวงศ์ LEGUMINOSAE – CAESALPINIOIDEAE (FABACEAE)
ถิ่นกำเนิดและการกระจายพันธุ์
ในต่างประเทศ พบที่ เมียนมาร์
ในประเทศไทย พบทางภาคเหนือ ภาคกลาง ภาคตะวันออก และภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ขึ้นในป่าโปร่ง ป่าดงดิบแล้ง และบนเขาหินปูนบนพื้นที่สูงจากระดับน้ำทะเล 300 – 1,000 ม. ยิ่งสูงสีกลีบดอกยิ่งเข้ม ที่สถานีวิจัยต้นน้ำน่าน อ.นาน้อย จ.น่าน สูง 1,400 เมตร พบว่าออกดอกในเดือนมกราคม อากาศหนาวจัด ดอกออกสีชมพูสด สวยมาก
ลักษณะประจำพันธุ์
ต้นไม้ เป็นไม้ต้น ขนาดเล็กถึงขนาดกลาง ผลัดใบ สูง 5 – 15 ม. เปลือกนอก สีเทา เปลือกใน สีชมพูอมขาว แตกกิ่งก้านยาวขึ้นสู่ข้างบน เรือนยอด แผ่กว้าง กิ่งอ่อน ใบอ่อนและช่อดอกมีขนสั้นอ่อนนุ่มสีเทา หนาแน่น
ใบ ใบประกอบแบบขนนก ปลายคู่ เรียงสลับยาว 15 – 40 ซม. ก้านใบประกอบ ยาว 2 – 4 ซม. มีใบย่อย 5 – 7 คู่ เรียงจากเล็กไปหาใหญ่ รูปไข่แกมรูปขอบขนานถึงรูปขอบขนานแกมรูปใบหอก กว้าง 1.5 – 3.5 ซม. ยาว 6 – 9 ซม. ปลายมนถึงแหลม โคนเบี้ยว เส้นแขนงใบข้างละ 7 – 9 เส้น เนื้อใบมีขนละเอียดนุ่มคลุมทั้งสองด้าน ด้านท้องใบมีขนหนาแน่นกว่าหลังใบ ก้านใบย่อยสั้นมาก 2 มม.
ดอก ช่อดอกแบบช่อกระจะ ออกตามกิ่งพร้อมใบอ่อนยาว 5 – 10 ซม. ก้านดอก ยาว 4 – 6 ซม. ใบประดับรูปใบหอก กว้าง 7 มม. ยาว 0.7 – 1.2 มม. กลีบรองกลีบดอก 5 กลีบ รูปไข่แกมรูปใบหอก กว้าง 2 – 3 มม. ยาว 0.9 – 1.2 ซม. มีขนนุ่ม กลีบดอกสีชมพูแล้วเปลี่ยนเป็นสีขาวเมื่อแก่ก่อนร่วง รูปไข่แกมรูปใบหอก กว้าง 2 – 2.5 ซม. ยาว 4 – 5.5 ซม. ปลายมน โคนเรียวแคบ เกสรผู้ มี 10 อัน ยาวไม่เท่ากัน แบ่งเป็น 3 กลุ่ม กลุ่มแรกมี 3 อัน ก้านชูอับเรณู ยาว 3.5 – 5 ซม. กลุ่มที่ 2 มี 4 อัน ก้านชูอับเรณู ยาวประมาณครึ่งหนึ่งของกลุ่มแรก กลุ่มที่ 3 มี 3 อัน อับเรณูเล็กมาก ก้านชูอับเรณู ยาว 1 – 1.5 ซม. รังไข่ เรียวโค้ง มีขนนุ่ม ระยะเวลาออกดอก เดือนมกราคม-กุมภาพันธ์
ดอกกัลปพฤกษ์และฝัก
ผล ฝักเป็นแท่ง กลม ยาว กว้าง 1 – 1.5 ซม. ยาว 30 – 40 ซม. มีขนนุ่มสีเทาหนาแน่น เมล็ดค่อนข้างกลมสีน้ำตาลเป็นมัน รูปไข่ รูปรี ถึงรูปขอบขนาน กว้าง 6 – 7 มม. ยาว 0.8 – 1.1 ซม. ผลแก่ สีน้ำตาลดำ จำนวนเมล็ดฝักหนึ่งมี 30 – 40 เมล็ด เรียงตัวกันในฝัก ฝัก(ผล) แก่ประมาณ เดือนเมษายน-พฤษภาคม
สภาพที่เหมาะสมและการขยายพันธุ์ นิยมเพาะกล้าจากเมล็ด เพราะว่ามีขนาดใหญ่ และอัตราการงอกดี
บันทึกผู้เขียนและผู้ถ่าย
1.ด้านสมุนไพร ส่วนที่ใช้เป็นสมุนไพรและสรรพคุณดัง คือ
เปลือก ทำให้อาเจียน ถ่ายพิษไข้ เนื้อในฝัก รสหวานเอียนขม ระบายอ่อน ๆ ระบายท้องเด็ก แก้คูถเสมหะ ถ่ายเสมหะ ใช้มากเป็นยาถ่าย เมล็ด รสขมเอียน ทำให้อาเจียน ถ่ายพิษไข้ แก่น รสมันฝาดขม บำรุงร่างกาย บำรุงธาตุ บำรุงไขมัน เป็นยาอายุวัฒนะ แก้ไข้จับสั่น หืด ไอ แก้ริดสีดวง แก้ท้องมาน แก้ลงท้อง แก้แน่นหน้าอก บำรุงม้าม ขับลม แก้โลหิตพิการ แก้ปวดแสบปวดร้อนตามผิวหนังและร่างกาย ด้านน้ำฝาด ใช้เนื้อไม้และเปลือก ทำน้ำฝาดฟอกหนังสัตว์ได้ ฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา ลดการอักเสบ
2.ด้านการเป็นไม้ประดับ ความน่าสนใจของไม้ต้นนี้คือ เป็นไม้ขนาดเล็กที่มีดอกดกมาก ให้สีสันที่เปลี่ยนสองสีคือจากสีชมพูเมื่อดอกยังอ่อนและกลายเป็นสีขาวเมื่อดอกแก่ นิยมมากในการปลูกประดับตามถนนหนทางหรือสนามหน้าสำนักงาน โดยเฉพาะในป่าอนุรักษ์ทั้งสองประเภทคืออุทยานแห่งชาติและเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า เพราะว่าเป็นไม้ในถิ่นกำเนิดของประเทศไทย ถ้าปลูกเป็นดงใหญ่ๆจะเหมือนดอกซากุระบานทีเดียว
