ดอกไม้เทศและดอกไม้ไทย
ต้น65.ชบาจิ๋ว
โดย ธงชัย เปาอินทร์ ภาพ-เรื่องอ้างอิงจากนาง
ลีนา ผู้พัฒนพงศ์ ผู้เชี่ยวชาญกรมป่าไม้
ชื่อสามัญ Lesser Mallow White
ชื่อวิทยาศาสตร์ Hibiscus hirtus L.
ชื่อวงศ์ MALVACEAE-MALVOIDEAE
นางลีนา ผู้พัฒนพงศ์
ถิ่นกำเนิดและการกระจายพันธุ์
ในต่างประเทศ พบที่อินเดีย มาเลเซีย ชวา ปากีสถาน แคชเมียร์ เขตอบอุ่นถึงเขตร้อนทั่วโลก
ในประเทศไทย นำเข้ามาปลูกทั่วไป
สถานภาพ เป็นไม้พุ่มอายุหลายปี เป็นพืชต่างถิ่นกำเนิด นำเข้ามาปลูกประดับ
ลักษณะประจำพันธุ์
ต้น ไม้พุ่มเล็ก มีขนหลายแบบ มีทั้งขนรูปดาวขนาดเล็ก ขนาดใหญ่ ขนตรงยาว และขนสั้นปะปนกัน ไม้พุ่ม สูง 1-1.5 ม. ลำต้นรูปทรงกระบอกเรียว สีเขียว
ใบ เดี่ยว เรียงเวียน รูปไข่ถึงรูปหัวใจ กว้าง 2-5 ซม. ยาว 3-7 ซม. ปลายแหลมถึงเรียวแหลม โคนสอบเล็กน้อย รูปตัดหรือเว้าตื้น ขอบหยักซี่ฟันหรือจักฟันเลื่อย เส้นโคนใบ 3-5 เส้น เส้นกลางมีต่อมรูปแถบ ยาว 3-5 มม. อยู่ด้านล่างเหนือโคนใบ 3-9 มม. มีขนประปรายทั้ง 2 ด้าน ก้านใบยาว 1.2-5.5 ซม. มีขนหนาแน่น หูใบรูปเส้นด้าย ยาว 5-7 มม. มีขน
ดอก เดี่ยว ออกตามซอกใบใกล้ปลายกิ่ง ก้านดอกยาว 3.5-5 ซม. มีขน มีข้อต่ออยู่ห่างจากโคนดอกประมาณ 4 มม. มีริ้วประดับ 5-8 ริ้ว รูปแถบ กว้างประมาณ 0.5 มม. ยาว 2-7 มม. ติดทน กลีบเลี้ยง โคนเชื่อมติดกันเล็กน้อย ปลายแยกเป็น 5 แฉก รูปแถบถึงรูปใบหอก กว้างประมาณ 2 มม. ยาวประมาณ 7 มม. ด้านนอกมีขนหนาแน่น ด้านในมีขนประปราย ยกเว้นบริเวณโคนกลีบเกลี้ยง กลีบดอกสีชมพูอมส้มคล้ายสีอิฐ มี 5 กลีบ รูปไข่กลับกว้าง 0.8-1 ซม. ยาว 1-1.2 ซม. ปลายกลมมน โคนสอบ ขอบเรียบ ด้านนอกมีขนประปราย ด้านในเกลี้ยง เกสรเพศผู้จำนวนมาก ชูอับเรณูเชื่อมติดกันเป็นหลอด ยาวประมาณ 1 ซม. โค้งงอไปด้านหนึ่ง อับเรณูติดเป็นกระจุก ๆ ทั่วหลอด เกสรเพศเมียอยู่ภายในหลอดเกสรเพศผู้ รังไข่อยู่เหนือวงกลีบ รูปทรงรูปไข่ มี 5 ช่อง แต่ละช่องมีออวุล 2-3 เม็ด ก้านยอดเกสรเพศเมียยาวประมาณ 1.2 ซม. ปลายแยกเป็น 5 แฉก ยอดเกสรเพศเมียเป็นตุ่มกลม มีขน
ผล แบบผลแห้งแตกกลางพู ทรงรูปไข่กลับหรือค่อนข้างกลม เส้นผ่าศูนย์กลาง 0.7-1 ซม. ด้านนอกมีขนประปรายหรือเกลี้ยง ด้านในเกลี้ยง มี 5 ช่อง แต่ละช่องมีเมล็ด 2-3 เมล็ด เมล็ดทรงรูปไต ยาวประมาณ 3.54 มม. สีดำ มีขนยาวเป็นมันคล้ายไหมปกคลุม
สภาพพื้นที่ที่เหมาะสมและการขยายพันธุ์
สภาพพื้นที่ที่เหมาะสม ดินร่วนปนทราย ระบายน้ำดี แดดจัดเต็มวัน การขายพันธุ์ นิยมเพาะกล้าจากเมล็ด งอกภายในหนึ่งสัปดาห์
บันทึกผู้เขียนและผู้ถ่าย
พบปลูกภาคกลางจนถึงภาคเหนือ ออกดอกตลอดปี แม้ดอกจะมีขนาดเล็ก แต่น่ารัก ผมถ่ายรูปไว้ด้วยความสนใจแต่ไม่สามารถค้นหาชื่อชนิดพันธุ์ได้ จนกระทั่งต้องเดินทางไปขอพบผู้เชี่ยวชาญของกรมป่าไม้ นางลีนา ผู้พัฒนพงศ์ ปัจจุบันอายุ 80 ปี แม้เกษียนราชการแล้ว 20 ปีแต่ยังคงไปช่วยทำหน้าที่พิเศษให้กับส่วนพฤษศาสตร์ป่าไม้ จึงได้ความกระจ่างดังกล่าวทั้งหมดนี้
ปลูกเป็นไม้ประดับ ปลูกลงแปลงได้ แต่ปลูกลงกระถางก็ได้ดอกไม้ต้นน่ารัก ตั้งไว้ตามมุมระเบียงหรือชานเรือน แต่ต้องได้แดดเต็มที่ แต่เนื่องจากเป็นพันธุ์ไม้จากต่างประเทศ ไม่ควรนำไปปลูกประดับในเขตป่าอนุรักษ์ทั้งสองประเภท
เอกสารอ้างอิง van Borsum, J.W, Malvaceae Revised. Blumea 14(1)ซ 75-77