กาแฟชะมดแม่ฟ้าหลวง
โดย ธงชัย เปาอินทร์ เรื่อง-ภาพ
จากนักวิชาการเพาะเลี้ยงสัตว์ป่า
กลิ่นศักดิ์ ปิติวงษ์ นักวิชาการป่าไม้ชำนาญการ ปฏิบัติหน้าที่หัวหน้าสถานีเพาะเลี้ยงสัตว์ป่าดอยตุงมานานกว่า 16 ปี หน้าที่รับผิดชอบเพาะเลี้ยงสัตว์ป่าชนิดไก่ฟ้า อันได้แก่ไก่ฟ้าจำนวน 48 ชนิด(species) 16 ตระกูล(family) อาทิเช่น ไก่ฟ้าพญาลอ ไก่ฟ้าหลังขาว ไก่ฟ้าหางลายขวาง นกยูง นกแว่นสีเทา ไก่ฟ้าหน้าเขียว ฯลฯ
อีเห็นที่เพาะเลี้ยงเรียกว่าลูกป้อน จะเชื่อง
กลิ่นศักดิ์มิใช่เพียงเพาะเลี้ยงเป็นเฉพาะไก่ฟ้า หากแต่มีความสามารถในการเพาะเลี้ยงสัตว์ป่าชนิดอื่นๆด้วย และรู้ว่าสัตว์ชนิดใดเป็นสัตว์ป่าคุ้มครองและสัตว์ป่าชนิดใดอยู่นอกกฎหมายสัตว์ป่าคุ้มครอง เรียกว่าปลอดจากกฎหมาย เช่น
อีเห็นข้างลาย (Paradoxurus hermaphroditus) และอีเห็นเครือ(Paguma larvata) ซึ่งเป็นสัตว์ในตระกูลเดียวกับชะมดและอีเห็น VIVERRIDAE
นอกจากนั้น กลิ่นศักดิ์รู้ว่าพฤติกรรมการกินอาหารของอีเห็นข้างลายและอีเห็นเครือ ว่าชอบกินผลไม้ กุ้ง ไส้เดือน แมลง ไข่ไก่ป่าและไข่นกและผลกาแฟ พฤติกรรมการสืบพันธุ์ จึงใช้ความรู้ที่เป็นทุนทางปัญญานำมาทำการเพาะเลี้ยงอีเห็นข้างลายและอีเห็นเครือ
เพื่อนร่วมงานมีอาชีพปลูกกาแฟอาราบิก้า
กลิ่นศักดิ์มีเพื่อนร่วมงานเป็นชาวอาข่า บ้านลิเซ และมูเซอแดง บ้านมูเซอลาบาตำบลแม่ฟ้าหลวง อำเภอแม่ฟ้าหลวง จังหวัดเชียงราย ซึ่งปลูกกาแฟอาราบิก้าไว้ใต้ร่มไม้ป่าธรรมชาติและป่าปลูกของโครงการตามพระราชดำริดอยตุง ครอบครัวละ 1,000-2,000 ต้น ปกติเก็บผลกาแฟสดขายกิโลกรัมละ 19-21 บาท
กลิ่นศักดิ์จึงเสนอให้เพื่อนร่วมงานเข้าร่วมโครงการพัฒนากาแฟชะมด
ไร่กาแฟอาราบิก้าในป่าธรรมชาติบ้านมูเซอลาบา
แรกที่เดียวกลิ่นศักดิ์ลงทุนเพาะเลี้ยงอีเห็นข้างลายและอีเห็นเครือจำนวน 5 ตัว ลงทุนสร้างกรงเลี้ยง และสอนวิธีการเลี้ยงด้วยด้วยอาหารปกติอันได้แก่ผลไม้ ไข่ไก่ และเพิ่มผลกาแฟสุกสีแดงๆ กลิ่นศักดิ์เพาะเลี้ยงเพิ่มในปีต่อๆมา ใช้เวลา 3 ปี สามารถเพาะเลี้ยงอีเห็นได้ถึง 21 ตัว ส่งต่อให้เพื่อนร่วมงานในชุมชนซึ่งมีต้นกาแฟอยู่แล้ว สอนวิธีการให้อาหารและผลกาแฟ สอนการเก็บขี้อีเห็น การบ่มขี้อีเห็นที่เป็นเมล็ดกาแฟ ซึ่งแต่ละชุดใช้เวลานานถึง 6 เดือน
กรงอีเห็นบ้านสมชาย และต้นกาแฟอาราบิก้า
กลิ่นศักดิ์และแชมป์(อัศวิน บุญรอด นักวิชาการสัตว์บาล) ติดตามผลการทดลองเลี้ยงจนถึงขั้นตอนการเก็บและบ่มขี้ชะมด สิ่งที่คำนึงถึงเป็นพิเศษคือ เรื่องความสะอาดของขี้ชะมด ซึ่งกรงเลี้ยงได้ทำไว้ให้ชะมดขี้ลงถาด ไม่ตกถึงดินและไม่ปนเปื้อนจุลินทรีจากดิน จากนั้นรับซื้อจากเพื่อนร่วมงานในราคาสูงกว่ากาแฟทั่วไปเท่าตัว
สมชาย อภิมงคลรัตน์
หากอีเห็นป่วยหรือมีปัญหาก็จะเข้าไปเยียวยาให้ด้วย ด้วยวิธีการเหล่านี้ ทั้งกลิ่นศักดิ์และเพื่อนร่วมงานได้รับผลประโยชน์ร่วมกัน
อีเห็นข้างลาย
ผมได้ไปเยี่ยมชมโครงการนี้ที่บ้านของนายสมชาย อภิมงคลรัตน์ บ้านเลขที่ 4 หมู่ที่ 8 บ้านมูเซอลาบา ตำบลแม่ฟ้าหลวง อำเภอแม่ฟ้าหลวง จังหวัดเชียงราย ตอนเย็นหลังเลิกงานประจำตามเวลาราชการ สมชายเข้าไปเก็บผลกาแฟสุกทุกวันเพื่อนำมาให้อีเห็นโครงการกินเพื่อเก็บขี้ในตอนเช้าของอีกวันหนึ่ง ข้อเท็จจริงหลังกินกาแฟตอน 18.00น. เวลา 3 ชั่วโมงอีเห็นก็จะถ่ายออกมาแล้ว เป็นกะลากาแฟที่ผ่านกระบวนการในลำไส้ของอีเห็นแล้ว
ลักษณะการกินของอีเห็น
ต่อยอดต่ออนาคตของกันและกัน
กลิ่นศักดิ์รับราชการมานาน ตั้งใจว่าวันหนึ่งจะลาออกเพื่อทำธุรกิจส่วนตัว โดยมีเพื่อนร่วมโครงการเป็นส่วนหนึ่งของแหล่งผลิตกาแฟชะมดที่ป้อนความรู้และเทคโนโลยี่ให้จนเชี่ยวชาญ เพื่อนชาวอาข่าและมูเซอแดงเป็นฐานการผลิต กลิ่นศักดิ์นำผลผลิตเหล่านี้ไปเข้ากระบวนการ อบ คั่ว บรรจุหีบห่อ และทำการตลาด
กาแฟชะมดลงถาดไม่ลงดิน
ความผูกพันของกลิ่นศักดิ์ แชมป์ และชาวอาข่า-มูเซอแดงในชุมชนมีมายาวนาน ประกันความไว้วางใจซึ่งกันและกันเป็นฐานการผลิตที่ซื่อตรงต่อกันฉันเพื่อนร่วมงาน
การบ่มในห่อถุงตาข่ายนานนับ 6 เดือน
“เรื่องการปลอมปนขี้ชะมดนั้น ผมตอบได้เลยว่าไม่เกิดขึ้น ความแตกต่างระหว่างขี้ชะมดที่เป็นเมล็ดกาแฟนั้นมีสีต่างกันอย่างเห็นได้ชัดจนและเราเชี่ยวชาญมากพอที่จะตรวจสอบได้ว่าเป็นเมล็ดกาแฟจากขี้ชะมดหรือจากเมล็ดกาแฟปกติ เพราะว่าสีของกะลากาแฟแตกต่างกันเด่นชัดมากครับ”
ไข่ไก่เบอร์6 ที่ให้อีเห็นกินทุกวัน
“อนาคตอาจมีคู่แข่งหรือการแก่งแย่งกันซื้อ กลิ่นศักดิ์มั่นใจในความสัมพันธ์ที่ยาวนานและมันคือการต่อยอดอนาคตของกันและกัน เป็นความรู้สึกเดียวที่ยึดโยงถึงความผูกพัน แม้วันหน้าเมื่อผมลาออกแล้ว ผมอาจไม่ใช่หัวหน้าของพวกเขาอีกต่อไป แต่ก็มั่นใจครับ มันคือบทพิสูจน์ของคำว่า”เราร่วมใจกันทำได้”
ชนิดกาแฟชะมดที่ผลิตสำเร็จแล้ว
วันนี้ กลิ่นศักดิ์และเพื่อนร่วมงานของเขาได้ผลิตกาแฟจากขี้ชะมดแล้ว กลิ่นศักดิ์นำไปพัฒนาตามรูปแบบที่เหมาะสมกับการตลาด ได้กาแฟทั้งชนิดเม็ดแต่คั่วสำเร็จบรรจุในถุงสุญญากาศ การนำไปทำให้พร้อมดื่มต้องใช้เครื่องบดกาแฟสดชนิดพิเศษแล้วกลั่นน้ำกาแฟสดให้กินได้ทันที หอมจนสะดุ้ง
ส่วนอีกชนิดหนึ่ง กลิ่นศักดิ์นำไปเข้าขบวนการคั่ว บด และแพคกิ้งในถุงสำเร็จ พร้อมชงดื่มเหมือนชาลิปตันหรือกาแฟชนิดอื่นๆ
ชุดกิ๊ฟเซทก็มีให้เลือกซื้อเป็นของฝากได้
ชนิดพร้อมชงและบดก่อนชง
กลิ่นศักดิ์ ได้ชงให้ทดลองดื่มทั้งสองชนิด ด้วยกรรมวิธีการชงที่แตกต่าง เป็นความพยายามของข้าราชการที่วาดหวังอนาคตข้างหน้าหลังการลาออก เป็นเรื่องที่น่าชื่นชมเป็นความสามารถ ปฏิพาน ไหวพริบ และความสัมพันธ์อันดีกับเพื่อนร่วมงาน เป็นความไม่ปรามาสในชีวิตของตนเองและครอบครัว
“ทดลองชงแจกในงานอีเว้นต่างๆมาหลายแห่งครับ ได้รับความสนใจมาก หลายแห่งสั่งซื้อและจัดจำหน่ายไปกว้างไกลพอสมควร แต่ข้อเท็จจริงคือเราผลิตไม่ได้มากมายนัก เนื่องจากอีเห็นเหล่านี้ไม่ใช่เครื่องจักร มันมีชีวิตและมีขีดจำกัดในการกินเมล็ดกาแฟอยู่ด้วยครับ นอกจากนั้นหลังการเก็บชะมดแต่ละครั้งต้องใช้เวลาในการบ่มนานถึง 6 เดือน จึงจะสามารถนำไปเข้าขบวนการผลิตกาแฟได้”
“ผมเคยเป็นผู้ช่วยหัวหน้าหน่วยปรับปรุงต้นน้ำห้วยสามสบ ยุคพี่ธงชัยเป็นหัวหน้า ซึ่งวันนี้เป็นโอกาสดีที่ได้ทราบว่า มีการประชุมสามัญประจำปีมูลนิธิสมเพิ่ม กิตตินันท์ เพื่อส่งเสริมทุนการศึกษาต่อเนื่องของเยาวชนตั้งแต่ระดับอนุบาลจนจบปริญญาตรี (16มค59)”
“ ผมจึงถือโอกาสกลับมาเยี่ยมพี่น้องบ้านกิตตินันท์ เพื่อนร่วมรุ่นป่าไม้แพร่ 27 หัวหน้าสมพล จินดาคำ หัวหน้าหน่วยจัดการต้นน้ำห้วยสามสบคนปัจจุบันนี้ และขออนุญาตท่านประธานมูลนิธิฯท่านอุดม หิรัญพฤกษ์ ทดลองชงกาแฟชะมดที่ผมและแชมป์ร่วมกันผลิตกับพี่น้องเพื่อนร่วมงานที่เป็นชาวอาข่าและมูเซอแดง ให้ทดลองดื่มกันด้วยครับ”
หลังการทดลองชงให้ดื่มสามารถจำหน่ายกาแฟชะมดชนิดพร้อมชงดื่มได้ถึง 16 กระป๋อง สนใจชมรายละเอียดและติดต่อเพื่อนำกาแฟชะมดแม่ฟ้าหลวง พันธุ์แท้ของไทย ได้ที่ www.thailandmall.net โทร.081-7645127 กลิ่นศักดิ์ ปิติวงษ์