หน้าแรก
เว็บบอร์ด
บทความ
รวมรูปภาพ
ติดต่อเรา
ข่าวสาร
ไฟไหม้ห้วยขาแข้ง
ธรรมชาติหรือคนแกล้ง
มรดกโลกของใครกันแน่
โดย ธงชัย เปาอินทร์ เรื่อง-ภาพ
ในบริบทการจัดการผืนป่าอนุรักษ์ประเภทอุทยานแห่งชาติและเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าสากล กำหนดให้ยึดพื้นที่เป็นสำคัญ(Area focus) ทุกพันธะกิจในพื้นที่นั้นๆต้องอยู่ภายใต้เอกภาพการบริหารของสำนักงานใหญ่( Chief Of Head Quater) ส่วนพันธะกิจสำคัญๆในพื้นที่ผืนป่าอนุรักษ์ควรประกอบด้วยหัวหน้าแต่ละสายวิชาการนั้น
ป้ายใหญ่ดี เห็นชัดเจน
พันธะกิจตามสายวิชาการที่ทั่วโลกปฏิบัติกันนั้นได้แก่ ฝ่ายอำนวยการในสำนักงาน ฝ่ายวิศวกรรมป่าไม้ ฝ่ายป้องกันและปราบปราม ฝ่ายฟื้นฟูทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ฝ่ายนันทนาการและการพักผ่อนหย่อนใจกลางแจ้ง ฝ่ายเผยแพร่และประชาสัมพันธ์ และฝ่ายวิชาการ.......ฯลฯ แต่มรดกโลกยึดถืออย่างไรไม่เกี่ยว
ร้อนนี้ แล้งจัด แต่วิญญาณของคนถ่ายรูปนก ต้องออกเดินทาง ตัดสินใจไปยังเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วยขาแข้ง ด้วยความหวังเต็มเปี่ยมว่าจะได้ถ่ายรูปนกสมใจ จากกำแพงแสน-ห้วยขาแข้ง ระยะทาง 275 กม. ต้องออกเดินทางตั้งแต่ 04.30น. ไปถึงทางเข้าเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วยขาแข้ง 08.20 น. แดดกำลังสาดส่อง หวังมากต้องได้ภาพนกสวยๆ
ฤดูผลัดใบมั้ง
ไฟไหม้นี่นา
ขออนุญาตเจ้าหน้าที่ในฐานะอดีตข้าราชการกรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่าและพันธุ์พืช แจ้งวัตถุประสงค์ด้วยว่า แก่แล้วเหงา จะมาถ่ายรูปนกและสัตว์ป่า ด่านที่หนึ่งผ่าน จึงได้แล่นรถเข้าไปในผืนป่ามรดกโลก สองฟากฝั่งเต็มไปด้วยแมกไม้ที่เพิ่งผ่านการถูกไฟไหม้ บางต้นขนาดใหญ่แต่ไฟไหม้โคนจนขาดล้มตึง วัชพืชไหม้เกรียม แต่ต้นปรงกลับแตกใบเขียวไสวสวยจัง
ต้นปรง ไม่ตาย ทนไฟจริงๆ
ป่าที่เห็นเป็นป่าเต็งรัง ชนิดพันธุ์ไม้ป่าเหล่านั้นส่วนใหญ่ทนไฟ เปลือกหนา มีรากเหง้าใต้ดินสะสมอาหาร หากต้นเล็กแม้ต้นบนดินถูกไฟไหม้ตายเกลี้ยงแต่รากเหง้าสะสมอาหารสามารถแตกหน่อขึ้นได้อีกเมื่อฝนมา แต่จำนวนต้นไม้ไฟไหม้เหล่านั้นบางต้นเป็นโพรงนกวางไข่ บางต้นเป็นแหล่งอาหาร ทั้งใบ ดอก ผล หนอน แมลง สัตว์เลื้อยคลายขนาดเล็ก เป็นแหล่งอาหารของนกทั้งสิ้น เมื่อไฟไหม้ย่อมตายตกไปตามกรรม
ต้นช้าวน้าวนี่เองพี่น้อง
แต่สิ่งที่เห็นสวยงามมากกว่าต้นปรงคือต้นไม้ใบกว้างบางชนิด ผลิใบอ่อนสีสนิมเหล็กสวยไสวในพรายแสง ระหว่างต้นไม้ไฟไหม้จนดำๆด่างๆ ยังได้เห็นดอกไม้สีเหลืองเต็มต้น โดยผลัดใบทิ้งเกลี้ยงแล้วแตกดอกอวดความสำคัญของคุณค่าไม้ป่าร้อนแล้ง ในผืนป่าดังกล่าวนี้ยังได้เห็นต้นติ้วเกลี้ยงติ้วขนแตกใบอ่อนแล้วแตกตาดอกสีชมพูอ่อนคล้ายนางพญาเสือโคร่งด้วย
ใบไม้อ่อนสีสนิมเหล็กสวยมาก
ติ้วเกลี้ยง สวยนะ
บนต้นไม้ไฟไหม้ไม่ถึง ได้เห็นกล้วยไม้ป่าขนาดเล็ก ชูช่อเล็กจิ๋วสีชมพูขาว ใบแห้งเหี่ยว แต่รากเกาะยึดต้นไม้อิงอาศัยอวบน้ำแข็งแรง กระจายไปทั่ว เหลียวไปตามเสียงนกร้อง ได้เห็นนกขมิ้นหัวดำใหญ่เกาะในพุ่มไม้ใบกว้าง แล้วก็ได้เห็นนกเหยี่ยวขาวจากปลายต้นกราดสูงลิ่ว แม้ไฟไหม้พื้นป่าจนไหม้เกรียม แต่ปลายยอดยังเป็นแหล่งอาศัยของนกและสรรพสัตว์ได้อยู่
รถแล่นผ่านผืนป่าไผ่ น่าจะเป็นไผ่ป่าหนามเยอะ แต่เมื่อกอใหญ่ขึ้นๆย่อมมีลำไผ่แก่ที่แห้งและเป็นเชื้อไฟ อย่างไรก็ตาม โดยรวมป่าไผ่ช่วงนี้กลับเขียวสดใสด้วยแตกใบอ่อน งดงามตามรูปถ่ายนี่เลย ผ่านด่านที่สอง ถามผมว่าจ่ายเงินค่าผ่านประตูหรือเปล่า ผมตอบว่าเปล่า ใช้สิทธิข้าราชการเกษียนผ่านเข้ามา เขาถามอีกว่าผมได้รับอนุญาตจากกรมอุทยานฯมาหรือเปล่า
“เปล่า ผมมาในฐานะข้าราชการเกษียน แก่แล้วเหงา อยากเข้าป่าที่เคยมาเพื่อถ่ายรูปนกและสัตว์ป่า” นึกในใจ ทำไมต้องทำให้เข้าถึงยากแท้วะมรดกโลก เขาใหญ่จะเป็นเช่นนี้ไหม
ผมแจ้งว่าอยากไปถึงสถานีวิจัยสัตว์ป่าเขานางรำ เขาตอบว่าไม่ได้ต้องจอดรถแล้วเดินข้ามสะพานแขวนไ
ปขอนุญาติจากหัวหน้าเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วยขาแข้ง นายสมโภช มณีรัตน์ ที่ทำการเขตก่อน พนักงานพิทักษ์ป่าแจ้งผมว่า ให้จอดรถตรงมุมนั้นพร้อมชี้มือ ผมเดินลงไปข้ามสะพานแขวน เหลียวมองบ้านโทรมๆริมห้วยฝั่งซ้ายห้วยขาแข้ง แล้วก็เดินไป
ได้ภาพสัตว์ป่า 2 ตัวกำลังลงมาดื่มน้ำในแอ่งน้ำก้นห้วยขาแข้ง ได้ยินเสียงไก่ป่าขานขัน และได้เห็นตัวผู้และตัวเมียลงมากินน้ำ แต่ผมไม่ถ่ายเพราะถ่ายรูปไก่ป่ามาหลายครั้งแล้ว เหลียวไปเห็นกวางเขาสวยๆปะปนกับกวางตัวเมียและลูกฝูงใหญ่ อาศัยร่มไม้บดบังแสงแดดนอนกันเป็นฝูง ก็น่ารักดีที่เข้าป่าแล้วได้เห็นสัตว์ประเภทนี้ง่ายๆ
สมัยลูกๆผมยังเด็กๆผมพาไปเขาใหญ่ ตกกลางคืนไปส่องสัตว์ ได้เห็นกวางสองตัว ก็ร้องลั่นรถ ตื่นเต้นเกินพิกัดเชียว แต่ที่นี่เข้าถึงได้ง่ายกว่า เด็กๆน่าจะชื่นชอบกันมาก
หางนกยูง ไม้ต่างถิ่นกำเนิดในห้วยขาแข้ง
พ้นสะพานแขวน ยืนมองต้นหางนกยูงใหญ่ยักษ์ ทิ้งใบเกลี้ยงต้น มีดอกช่อหนึ่งสีส้มสดเหลืออยู่ ผมนึกในใจ ต้นหางนกยูงเป็นพันธุ์ไม้ต่างถิ่นกำเนิด เหตุใดจึงยังขึ้นตระหง่านอยู่กลางมรดกโลกและเป็นเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วยขาแข้งได้อย่างไร ใกล้ๆกันได้เห็นต้นรำเพยดอกสีเหลืองขึ้นอยู่
ต้นรำเพย ไม้ต่างถิ่นกำเนิดอีกต้นในมรดกโลก
นี่ก็ต้นไม้ต่างถิ่นกำเนิด ทำไมถึงยังมีอยู่ในป่ามรดกโลก
ผมเดินข้ามไปบนเนินเพื่อมุ่งไปยังที่ทำการเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วยขาแข้ง แต่อดใจหยุดยืนมองดูสิ่งก่อสร้างที่ผมเคยเป็นประธานกรรมการสอบสวนกลุ่มบ้านพักเหล่านี้สมัยนายวิโรจน์ เข็มปัญญา เป็นหัวหน้าเขตฯห้วยขาแข้ง และนายปลอดประสพ สุรัสวดี เป็นอธิบดีกรมอุทยานฯในยุคนั้น แต่นายวิโรจน์ตัดสินใจลาออกจากราชการไปก่อนการสอบสวน งงครับ
ผุพังเสียหายฉิบหายงบประมาณ
ผมจำไม่ได้ว่า งบประมาณในการก่อสร้างอาคารเหล่านี้ ทั้งเขตห้วยขาแข้งเป็นเงินเท่าไร แต่จำได้ว่า นอกจากก่อสร้างกลุ่มนี้ที่ที่ทำการเขตฯห้วยขาแข้งแล้วยังมีที่สถานีวิจัยสัตว์ป่าเขานางรำ และที่หน่วยพิทักษ์ป่าเขาบันได ที่ผมยืนมองดูและถ่ายรูปมาอวดเพื่อนๆนั้นเพราะนี่คือความผิดพลาดของการก่อสร้างที่สูญเงินภาษีของเราไปเปล่าๆ ร้าง รก กำลังพัง เซ็งไหม เงินภาษีของเราใช่ไหม
ผมเดินขึ้นไปอีกนิดไปถ่ายรูปบ้านหลังหนึ่งมาเสาธงปลอดประสพ ขาเก้งก้าง ผิด พระราชบัญญัติธงชาติไทย เหลือให้เห็นอยู่ทั่วไปทุกหน่วยงานกรมป่าไม้และกรมอุทยานฯ
เสลาดอกสวยและดอกดก ทำไมไม่ปลูกเยอะๆ
หยุดยืนถ่ายรูปต้นเสลาดอกสีม่วงสดสวย กำลังออกดอกเต็มต้น สวยงามจับใจ ต้นเสลาเป็นพันธุ์ไม้ป่าให้ถิ่นกำเนิดของประเทศไทย สามารถปลูกประดับในผืนป่าอนุรักษ์ทั้งสองประเภทของไทยได้อย่างสวยงามและอลังการ หากปลูกเป็นดงสัก 100 ต้น ร้อนๆอย่างนี้ก็มีดอกไม้สวยๆให้ชม ทำไมไม่ปลูกกันเล่า
เลยไปอีกนิด เคยมีต้นชงโคซึ่งมีดอกสีชมพูหวานๆ แต่เป็นต้นไม้ต่างถิ่นกำเนิดของป่าประเทศไทย เหลียวมองไม่เห็นซะแล้ว มันคงแก่ตาย
ที่ทำการ ด้านหลังต้นเสลา ดูสวยดีนะ
ผมเดินผ่านร่มเงาต้นไทร ได้ยินเสียงนกร้องทักทาย แต่เหลียวมองหาตัวไม่เห็น ผมเดินขึ้นที่ทำการเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วยขาแข้ง แล้วควักบัตรข้าราชการเกษียนให้เจ้าหน้าที่ชายหนุ่ม แจ้งว่าอยากขออนุญาตขึ้นไปเขานางรำ
เขาตอบว่าไม่ได้ รถเก๋งไปไม่ได้ ต้องโฟร์วีลเท่านั้น
แสดงว่าถนนเส้นที่ผมเคยไปด้วยรถเก๋งนั้นทรุดโทรมขาดการบำรุงเส้นทางหรือนโยบายไม่ให้เข้าถึงง่าย แหม เสียดายจัง
ผมเคยไปถ่ายรูปนกหัวขวานที่เขานางรำกับจำลอง บุญสอง อดีต บก.ท่องเที่ยว นสพ.โพสท์ทูเดย์ หมายนกหัวขวาน 4 นิ้วหลังทอง สลายไปทันที
ผมเดินคอตั้งตรงลงจากที่ทำการเขตฯห้วยขาแข้ง แล้วกลับไปข้ามสะพานแขวน
ด้วยความผิดหวังคำตอบจากเจ้าหน้าที่หนุ่มคนนั้น ด้วยอากาศที่ร้อนอบอ้าว ด้วยไอแดดที่แผดเผา ด้วยหัวใจเหี่ยวๆเพราะผิดหวังจากเจ้านกหัวขวานสี่นิ้วหลังทองทำให้ผมเปิดรถแล้วดื่มเครื่องดื่มที่เป็นนำใส่โซดายี่ห้อหนึ่ง แก้ละเหี่ยใจ พร้อมเสียงบ่นพำ
ลำห้วยหลักของห้วยขาแข้ง ถ้ามีฝายน้ำล้นเป็นระยะและมีการขุดลอก สัตว์ป่ามีน้ำกินแน่ๆ
“เมื่อก่อนนี้เคยขับรถเก๋งขึ้นไปได้จนถึงจุดชมวิวผืนป่าห้วยขาแข้งเชียวนะ”
ได้แต่สงสัยว่า นโยบายเข้าถึงแหล่งธรรมชาติยากนี้เกิดจากอะไรหรือ
ผมเลี้ยวไปวนรอบบ้านพักที่เขียนว่า บ้านนักวิชาการ สวย น่าพักนอน ซึ่งก็เคยพาสื่อมวลชนท่องเที่ยวมานอนและเขียนถึงกันไปแล้วสมัยดำรงตำแหน่งเป็นรองประธานชมรมฯ วันนี้เงียบเหงาเหมือนเดิม ร้านอาหารที่เคยนั่งกินปิดทำการ วนไปถึงที่ทำการมรดกโลก แต่ผมไม่สนใจจึงวนรถออกไปด่านสอง แล้วไปหยุดถ่ายรูปเจ้านกขุนแผนซึ่พบบ่อยมาก เชื่อง
บ้านพักว่างเปล่า เข้าถึงยากหน่อยนะ
เลยด่านมานิด มีแอ่งน้ำในห้วยย่อย นกเขาเปล้าชนิดหนึ่งโผบินขึ้นไปเกาะบนต้นไม้ใบกว้าง แล้วก็หลบตาไปจนถ่ายรูปไม่ได้ ถ้าเฝ้าก็ต้องได้ภาพนกตัวนี้ทั้งกลุ่ม แต่ด้วยว่าร้อนมาก เฝ้าไม่ไหวใกล้เที่ยง ตัดใจทิ้งหมายนกเปล้าไปอย่างไม่ใยดี ไม่มีใจจะอยู่และไม่แฮปปี้ที่จะเฝ้านกต่อไป ได้แต่บ่นกับเพื่อนว่า
“ไปบ้านกร่าง-พะเนินทุ่งที่หมายเก่าเราดีกว่า ป่าเขียวขจีไม่มีไฟไหม้เลย”
ใกล้เที่ยง แดดจัดจ้า ต้นไม้ไร้ใบเขียวขจี มีแต่คราบไฟไหม้สีดำและใบไม้สีน้ำตาลแห้ง ขอโทษที ยังเหลือใบไม้สีสนิมเหล็กพลิ้วไสว และต้นไม้ที่ออกดอกสีเหลืองเต็มต้นให้เห็นงาม
ผมเคยรู้มาว่า ที่เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วยขาแข้งมีแนวกันชน(Buffer Zone) 1 กิโลเมตร วันนี้แนวกันชนเหล่านั้นยังมีเหลืออยู่ไหม
แล้วก็สงสัยว่า ไฟที่ไหม้ตั้งแต่ปากทางเข้าเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่านั้นเกิดจากธรรมชาติหรือคนแกล้งเผาด้วยความเกลียดชังหรืออย่างไร
ถ้าเขาแกล้งเผาเช่นนั้น แสดงว่าคนรอบเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วยขาแข้ง ไม่หวงมรดกโลก ของพวกเขาเลยหรือ หรือว่ามันเป็นมรดกโลกของใครกันแน่
หรือว่าเผาเอาระบัดให้สัตว์กินหนอ
ในทางวิชาการป่าไม้ หากเกิดไฟไหม้ป่าเช่นนี้ เขตฯต้องทำการศึกษาวิจัย ถึงสาเหตุไหม ในการไหม้ครั้งนี้ มีต้นไม้ที่เป็นโพรงนกทำรังวางไข่กี่ต้น กี่รัง ช่วงไฟไหม้เป็นช่วงวางไข่ของนกชนิดไหนบ้าง หรือเป็นต้นไม้ที่เป็นพืชอาหารนก(ลูกไม้)กี่ต้นกี่ชนิดไหม หรือพื้นพื้นล่างตายไปกี่ชนิด กี่มากน้อย กี่ร้อยกี่พันต้น สิ่งแวดล้อมเปลี่ยนไปแค่ไหน หรือการกระจายพันธุ์ไม้อันเนื่องมาจากไฟไหม้ครั้งนี้เป็นคุณหรือเป็นโทษ
บทพิสูจน์เอกภาพการบริหารจัดการของผืนป่าอนุรักษ์เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วยขาแข้ง ผืนป่าที่ได้รับการยืนยันจากยูเนสโก้ว่าเป็นมรดกโลก ยังควรเป็นอยู่ไหม หรือจะต้องถูก “แขวน”
