นกกะรางหัวหงอก
โดย ธงชัย เปาอินทร์ เรื่อง-ภาพ
นกกะรางหัวหงอก
ชื่อสามัญ White-created Laughingthrush
ชื่อวิทยาศาสตร์ Garrulax leucolophus Hardwicke,1815
ชื่อวงศ์ STURNIDAE (LEIOTHRICHIDAE)
ถิ่นกำเนิดและการกระจายพันธุ์
ในต่างประเทศ พบตั้งแต่เชิงเขาหิมาลัย เนปาล ภูฏาน จีนตอนใต้ เมียนมาร์ เวียดนาม ลาว กัมพูชา เอกสารของกรมอุทยานฯว่าไม่พบในมาเลเซียและสิงค์โปร์
ในประเทศไทย พบในป่าดงดิบ ป่าเบญจพรรณ ป่าเต็งรัง ป่าไผ่ ที่ราบถึงสูงจากระดับน้ำทะเลปานกลาง 1,600 เมตร ตั้งแต่ภาคเหนือไล่ลงไปตามป่าตะวันตกของประเทศ และจากแนวกันชนระหว่างภาคเหนือกับภาคตะวันออกเฉียงเหนือ และภาคตะวันออก
การกระจายพันธุ์ เนื่องจากเป็นนกสวย ช่างร้องและขี้เล่น จึงเพาะเลี้ยงและกระจายไปทั่วภูมิภาคเอเชีย
สถานภาพ เป็นนกประจำถิ่น พบบ่อย เป็นสัตว์ป่าคุ้มครองตาม พรบ.สงวนและคุ้มครองสัตว์ป่า พ.ศ.2535 อนุญาตให้เพาะเลี้ยงได้
ลักษณะทั่วไป
เป็นนกขนาด 26-31 ซม. หัวมีหงอนสีขาวตั้งเด่นชัด แถบตาขนสีดำ หัว อกและลำตัวด้านล่าง(อก-ท้อง)ขนสีขาว ขนสีเทาตอนบนท้ายทอย ลำตัวด้านบน สีข้าง และก้น ขนสีน้ำตาลแดง ขนหางน้ำตาลคล้ำ นกไม่เต็มวัย หงอนสั้น ท้ายทอยสีขนเทาปนน้ำตาล ขนลำตัวด้านบนสีเข้มกว่านกเต็มวัย โดยเฉพาะขนปีกจะมีแต้มสีเข้มเห็นชัดกว่านกเต็มวัย แข้งและตีนสีดำ นิ้วหน้า 2 นิ้ว นิ้วหลัง 2 นิ้ว จึงเกาะและกระโดดไปมาได้เก่ง ว่องไว เสียงร้อง รัว ก้อง ดัง บางคำคล้าย “เจ๊ก-โกหก” หรือ “อีเพา-หัวหงอก”
พฤติกรรม ออกหากินเป็นฝูงๆละ 10-12 ตัว มีความระวังภัยสูง หากพบศัตรูจะร้องส่งเสียงดังบอกต่อ เป็นนกไม่นิ่งเกาะกระโดดไปมาตลอดเวลา อาหารได้แก่ ลูกไม้ เมล็ดไม้บางชนิด แมลง สัตว์เล็กๆในดิน ทำรังตื้นๆบนกิ่งไม้สูง 5-6 เมตร ใช้วัสดุหยาบ วางไข่ช่วงเดือน มีนาคม-พฤษภาคม จำนวน 2-5 ฟอง ช่วยกันฟักไข่และเลี้ยงลูก ลูกนกจะอยู่ในรังเพียง 11-12 วันก็บินตามพ่อแม่ออกหากินได้
น่าแปลกใจที่นกชนิดนี้มีพันธมิตรเป็นนกแซงแซวหางบ่วงใหญ่ ซึ่งหากมีศัตรูจะร้องเตือนให้นกกะรางหัวหงอกรู้ในทันที
แจ๊คยิ้มด้วยความสุข
บันทึกผู้เขียนและผู้ถ่าย
ผู้เขียนเคยตามนกกะรางหัวหงอกที่บนเขาโคกเผ่น วัดป่าสิริวัฒนวิสุทธิ์ ต.ทำนบ อ.ท่าตะโก จ.นครสวรรค์ แต่โชคร้ายถ่ายไม่ทันประจวบกับตะวันรอนๆจนแทบไม่มีแสง ผมต้องแบกความผิดหวังแล้วเดินทางต่อไปยังเป้าหมายจังหวัดน่าน ผ่านไปสามปี ผมได้รูปนกกะรางหัวหงอกด้วยความบังเอิญ โดยได้ไปเยี่ยมหลานชาย ประธานกองทุนนักเรียนทุนมูลนิธิสมเพิ่ม กิตตินันท์ ที่ตลาดอำเภอนาน้อย จังหวัดน่าน
แจ๊ค เทิดศักดิ์ สารผัด เล่าให้ฟังว่า เขาไม่ได้เลี้ยงไว้ แต่นกกะรางหัวงอกตัวผู้ตัวนี้เป็นนกของเพื่อนบ้าน ชอบบินมาเล่นกับเขาและตุ๊กตาตัวหนึ่ง ความที่แจ๊คนั่งบนรถเข็นหลังอุบัติเหตุ จึงมีนกกะรางหัวงอกมาคอยเป็นกำลังใจ เขาเล่าว่าบางวันก็จะออกมาที่หน้างานซ่อมอิเลคทรอนิคของเขาด้วย บินไปบินมา และเดินเกะกะไปตามประสา พร้อมเสียงร้องดังแสบหู บางทีเจอเงาตนเองในกระจกทีวีที่ตั้งรอซ่อม ก็ตีเงาตัวเอง เป็นที่ขบขัน
“ผมเลยมีเจ้านกนกกะรางหัวหงอกเป็นเพื่อนยามเหนื่อยเมื่อยล้าจากงานซ่อมครับ”