พวงพยอมพฤกษาพันธุ์
โดย ธงชัย เปาอินทร์ เรื่อง-ภาพ
ปีพ.ศ.2513 นายเผดิม สุนทราณู นักวิชาการป่าไม้โท กองบำรุง กรมป่าไม้ ตั้งหน่วยปรับปรุงต้นน้ำห้วยสามสบ ตำบลศรีษะเกษ อำเภอนาน้อย จังหวัดน่าน ที่ทำการตั้งอยู่ริมถนนสายเวียงสา-นาน้อย ถนนสายนี้มีชื่อเป็นทางการว่า ถนนเจ้าฟ้า เป็นถนนดินที่ตัดลัดเลาะไปตามไหล่เขาและหุบห้วย ระยะทาง 35 กม. แต่จุดตั้งหน่วยฯห้วยสามสบระหว่าง กม.22-23
หน่วยปรับปรุงต้นน้ำห้วยสามสบจึงอยู่ห่างจากอำเภอนาน้อย 12.5 กม. หน้าหน่วยงานมีต้นไม้ใหญ่ 3 ต้น ได้แก่ต้นมะค่าโมง 2 ต้น ต้นมะเกลือ 1 ต้น เป็นจุดที่ห้วยโป่ง ห้วยมืด ไหลมาบรรจบกับห้วยสามสบ ในสมัยก่อนป่าไม้อุดมสมบูรณ์ จุดนี้จึงมีน้ำใสไหลเย็นอยู่ทั้งปี คนเดินทางไปมาจะแวะล้างหน้าและดื่มน้ำก่อนพักผ่อนที่จุดนี้เป็นสำคัญ
พวงพยอม ดาอินวงศ์
พื้นที่อำเภอเวียงสาและอำเภอนาน้อยเป็นภูเขาสลับซับซ้อน ปกคลุมด้วยป่าเบญจพรรณ ป่าเต็งรัง และป่าดงดิบ โดยมีห้วยสามสบนำพาน้ำไหลไปรวมกันที่แม่น้ำแหง อันเป็นแม่น้ำสาขาสำคัญของแม่น้ำน่าน ดังนั้นประชาชนชาวเวียงสาและนาน้อยจึงมีความจำเป็นต้องแผ้วถางป่าเพื่อทำกิน สมัยก่อนนี้ปลูกข้าวไร่อาศัยน้ำฝนบนเขา ข้าวโพด ฝ้าย ถั่วเขียว ฯลฯ ก็เพียงเพื่อการประทังชีวิตของตนเองและครอบครัว
ปีพ.ศ.2521-2531 ผมเป็นหัวหน้าหน่วยปรับปรุงต้นน้ำห้วยสามสบ มีกำลังสำคัญในการปลูกป่าปีละ 1,000 ไร่คือชาวบ้านห้วยสามสบ (กิตตินันท์) ระหว่างนี้ได้มีการย้ายหมู่บ้านขึ้นใหม่ แบ่งที่อยู่อาศัย ที่ดินทำกินครอบครัวละ 15 ไร่ อ่างเก็บน้ำขนาดเล็ก ขุดนาข้าวแจกเพื่อลดการทำนาบนเขา ส่งเสริมปลูกไม้ผล เลี้ยงปลาโตเร็วเป็นอาหาร
เมื่อเวลาเปลี่ยนไป การจ้างงานปลูกป่าก็เปลี่ยนไป ชาวบ้านต้องทำไร่มากขึ้น เก็บผักหญ้า หน่อไม้ หนอนไม้ไผ่ หน่อหวาย ผักกูด ฯลฯ ออกมาวางขายที่หน้าถนนเจ้าฟ้า กลายเป็นตลาดเกษตรกรบ้านกิตตินันท์ วิถีชีวิตของชาวบ้านจากอาชีพรับจ้างเปลี่ยนไปเป็นเกษตรกรและพ่อค้าแม่ค้า เพื่อให้มีรายได้เลี้ยงครอบครัวต่อไป
พวงพยอม ดาอินวงศ์ อดีต อสม.และผู้ช่วยผู้ใหญ่บ้าน บ้านกิตตินัท์ แม่บ้านลูกสอง ช่างเย็บเสื้อผ้าเพียงคนเดียวในหมู่บ้านกิตตินันท์ ผู้เปลี่ยนชะตาชีวิตตนเองด้วยแรงการจุดประกายจากลูกค้า และนั่นคือจุดเริ่มต้นที่พวงพยอมได้บุกเบิกพื้นที่สวนสองฟากฝั่งห้วยโป่ง ริมถนนเจ้าฟ้าเวียงสา-นาน้อย จากเพิงพักขายกล้วย ขายหน่อไม้ เปลี่ยนเป็นการขายต้นไม้ประดับและไม้ผลให้กับคนที่ผ่านไปมา
พวงพยอมพฤกษาพันธุ์ ตั้งอยู่ฝั่งขวาขาล่องจากอำเภอเวียงสา-อำเภอนาน้อย กม.21-22 จากเพิงพักง่ายๆพวงพยอมได้สร้างกระต๊อบไม้ไผ่ วัสดุจากธรรมชาติที่มีอยู่อย่างเหลือเฟือ จัดตั้งวางเรียงกระถางต้นไม้มากมายหลายชนิดอย่างเป็นระเบียบ แลดูสวยงามน่าเดินชม และชวนให้อยากซื้อหากลับไป
แต่ก็ยังวางขายผลผลิตจากป่าธรรมชาติและสวนกล้วยข้างทาง เช่น หัวปลีกล้วย กล้วยน้ำว้า กล้วยหอม น้ำผึ้งโพรงจากป่า เครื่องจักสานจากไม้ไผ่ ฯลฯ ทั้งหมดเป็นผลิตภัณฑ์ที่เก็บหาจากท้องถิ่น แต่พันธุ์ไม้ประดับนั้นจำเป็นต้องไปหาซื้อมาจากแหล่งที่ผลิตเพื่อจำหน่ายมาขยายพันธุ์ต่อ ให้พอเพียงกับความต้องการของลูกค้า
จากป่าเขาลำเนาไพรไกลโพ้น แต่มีธรรมชาติสวยงามยั่วยวนชวนเที่ยว นั่นคือ ทะเลหมอกที่ดอยเสมอดาว อุทยานแห่งชาติศรีน่าน และดอกนางพญาเสือโคร่งบานสะพรั่งในฤดูหนาว ที่ขุนสถาน ของอำเภอนาน้อย จึงได้กลายเป็นแหล่งท่องเที่ยวโด่งดัง นักท่องเที่ยวไหลเวียนเปลี่ยนหน้าเข้ามาแอ่วมากมาย ดังนั้น จึงเกิดการสร้างรีสอร์ท และโฮมสะเตย์ เพื่อรองรับนักท่องเที่ยวที่ล้นอุทยานฯ นั่นแหละลูกค้าหลักของพวงพยอมพฤกษาพันธุ์
น้ำผึ้งโพรงของแท้จากป่า
พวงพยอมเล่าว่า แรกๆก็แทบจะหาต้นไม้ประดับมาขายไม่ถูกต้องตามความต้องการ แต่ด้วยคำแนะจากลูกค้าบ้าง จากผู้มีเมตตาบ้าง ทำให้เข้าใจและเริ่มจะรู้ว่าต้องไปหาพันธุ์ไม้ประเภทไหนมาขาย เพื่อให้เจ้าของรีสอร์ทและโฮมสะเตย์นิยมชมชอบ ร้านต้นไม้แห่งนี้จึงขายผลิตผลที่แตกต่างไปจากตลาดเกษตรกรหน้าหน่วยปรับปรุงต้นน้ำห้วยสามสบ
วันนี้ ถ้าท่านผ่านพวงพยอมพฤกษาพันธุ์ จอดถามสักนิด มีต้นไม้แปลก สวย น่าสนใหม่หรือไม่ และต้องถามให้ได้ว่า น้ำผึ้งโพรง ของแท้นั้นมีไหม ไม่ซื้อก็เดินชมพันธุ์ไม้ได้ไม่ว่ากัน ถือเป็นการเปลี่ยนอิริยาบถ แก้เมื่อยขบจากการเดินทางก่อนก็ได้ ส่วนท่านที่ชอบกินไก่บ้านขนานแท้ จะถามซื้อหาจากไร่ก็ได้อีกเช่นกัน เว้นแต่สัตว์ป่าเช่นกระจง เก้ง กวาง ไม่มีจำหน่ายแน่นอน พวงพยอมเป็นนักอนุรักษ์หนึ่งในเครือข่ายลุ่มน้ำห้วยสามสบ
และถ้าท่านหาที่พักแรม ทั้งรีสอร์ทและโฮมสะเตย์ ในอำเภอนาน้อยไม่ได้ ติดต่อพวงพยอมพฤกษาพันธุ์เพื่อขอเข้าพักแรมที่ บ้านพักกลางหุบเขา ในหมู่บ้านกิตตินันท์ก็ได้จ้า
เช้ามืด(05.00น.)สามารถขับรถไปอำเภอนาน้อย 12.5 กม.แล้วขึ้นไปชมทะเลหมอกที่ดอยเสมอดาวอีก 17 กม.ได้ทันเวลาแน่นอน
ชั้นสองมี ที่นอนได้ 5-6 คน
ปูที่นอนปิกนิกได้อีก 3-5 คน