หนึ่งภาพ 1,000 คำ “เกสรดอกงิ้ว(แดง)”
โดย ธงชัย เปาอินทร์ เรื่อง-ภาพ
ตอนผมเป็นเด็ก ผมเคยได้ยินพี่สาวคนหนึ่ง(แต่ชอบเรียกกันว่า ยายผิว)ซึ่งได้ชื่อว่าปากคอเราะร้าย ก็ปากจัดนั่นแหละครับ ความจริงแกเป็นคนพูดแบบศิลปินเพลงอีแซว สำบัดสำนวนค่อนข้างกินใจ สั้นๆแต่ได้ใจความ ผัวยายผิวเป็นช่างตัดผม ผมหยิกหน้าหล่อสมชื่อ แกมีชื่อว่าทองหล่อ แต่พวกเราก็มักเรียกกันว่า ตาหล่อ ตำนานตาหล่อกับยายผิวสนุกครับ
วันนั้นผมได้ยินเสียงยายผิว ตะโกนขึ้นมาว่า
“อ๋อ มึงอยากปีนต้นงิ้วหรือ หาเรื่องถูกหนามงิ้วตำ ผัวมันไปๆมาๆนะโว๊ย”
ไม่นาน ตาหล่อก็ถูกตีหัวแตกกลางดึกขณะเดินย่องๆจะกลับบ้านตน ลำบากที่ยายผิวต้องทำแผลให้ ทำไปก็บ่นไป กูบอกแล้ว ต้นงิ้วหนามมันแหลม ก็ไม่เชื่อ เรื่องมาแดงว่า แกแอบไปปีนต้นงิ้วมาจริงๆ
เกสรดอกงิ้ว(แดง)
ตอนนั้นผมก็ยังไม่เข้าใจอะไรนัก จนกระทั่งโตเป็นหนุ่มแล้วเข้าไปเรียนวิชาพฤกษศาสตร์พันธุ์ไม้ในป่านั่นแหละ ผมจึงได้รู้จักว่าต้นงิ้ว(แดง)นั้นมีลักษณะเป็นเช่นไร ต้นงิ้วแดงเป็นไม้เนื้ออ่อน ผลัดใบ ขนาดสูง 25-35 เมตร ลำต้นขนาดใหญ่ เปลือกมีหนามแหลมคมไปทั่ว ดอกใหญ่ 5 กลีบ สีแดงอมส้ม แต่บางต้นก็แดงเข้ม มีเกสรเป็นกลุ่มดอกละ 10 กลุ่ม
ผมนึกถึงเรื่องยายผิวกับตาหล่อได้ในทันใด ผมหัวเราะอยู่คนเดียว จนเพื่อนๆชักสงสัย มันหัวเราะห่าไรวะ
ตำรับที่เรียนนั้น สอนให้รู้ว่า ต้นงิ้วแดงเป็นสมุนไพรสำคัญต้นหนึ่ง คุณประโยชน์ทางยาแพทย์แผนไทยเพียบ แต่มีอยู่ประเด็นหนึ่งที่ผมสะกิดใจ เปลือก, ราก, ยาง ดองเหล้า บำรุงกำหนัด บำรุงกำลัง เช่นเดียวกับเปลือกต้นพญาเสือโคร่ง กระเจียน ฮ่อสพายควาย ฯลฯ
ได้คุยกันสนุกๆว่า ไม้ต้นนี้เป็นหนึ่งในจำนวนหลายร้อยต้นที่มีคุณสมบัติทางยา บำรุงกำหนัด กินแล้วคึก ว่างั้นเถอะ มิน่า กินเข้าไปแล้วจึงคึกจนต้องไปปีนต้นงิ้ว ฮา
อันเป็นสำนวนที่ยายผิวเล่าในภายหลัง(แก่มาก)ว่า มึงก็โง่จังฮิ ปีนต้นงิ้วก็คือไปเป็นชู้กับเมียคนอื่น หรือไม่ก็แอบหนีไปมีชู้ ไอ้หล่อมันถึงต้องเย็บห้าเข็ม
ภาพที่เห็นนี้คือเกสรดอกงิ้ว(แดง) ตากแห้ง เพื่อเอาไว้ใส่ในแกงแค แกงคั่ว ขนมจีนน้ำเงี้ยว เคี้ยวกรุบๆ อร่อย มันดี ใส่มาเท่าไรไม่มีใครเขี่ยทิ้ง แต่ไม่ได้มีคุณสมบัติทางยาว่าเป็นเกสรบำรุงกำหนัดแต่อย่างใด กินได้สบายใจจ้า
ที่น่าเสียดาย ไม่ค่อยมีใครเก็บมากินกันนั้นคือ กลีบดอกงิ้ว(แดง)ซึ่งเนื้อกลีบหนา อวบน้ำ ฉ่ำ นิ่ม นึ่งแล้วจิ้มน้ำพริกตาแดงหรือน้ำพริกหนุ่ม ราดกะทิข้นด้วยยิ่งแจ๋ว นอกจากอร่อยแล้วยังมี เบต้าแคโรตีนสูงเช่นเดียวกับฟักทองและแครอท
วันหน้า เจอต้นงิ้วแดงร่วงข้างทาง จอดแล้วเก็บทั้งดอกและเกสรไปเป็นอาหารเสริมนะ ไม่เปลืองตังส์ จ้า เครื่องดื่มคนจีนชื่อจับเลี้ยงก็มีดอกงิ้วและเกสรผสมอยู่ด้วย
ชื่อวิทยาศาสตร์ Bombax ceiba L. อยู่ในวงศ์ MALVACEAEA