#ท่องแดนแผ่นดินธรรม
วัดสันป่ายางหลวง งดงามวิจิตรตระการตา
โดย ธงชัย เปาอินทร์ เรื่อง-ภาพ
ผมท่องแดนแผ่นดินธรรมไปทั่วเมืองลี้ที่มีพระเกจิอาจารย์ดังและขลังเช่น ไปกราบครูบาศรีวิชัยที่วัดบ้านปาง กราบสรีระในโลงแก้วครูบาชัยวงศาพัฒนาวัดพระพุทธบาทห้วยต้ม กราบรูปปั้นครูบาอภิชัยขาวปีวัดพระพุทธบาทผาหนาม กราบไหว้พระธาตุห้าดวงวัดพระธาตุห้าดวงและพระธาตุดวงเดียววัดพระธาตุดวงเดียว เมืองในหุบเขาแห่งแดนแผ่นดินธรรมแท้ๆ
แต่พอผมได้รับการแนะนำจากเพื่อนเฟสบุ๊ก ชื่อคุณอรสา มูลศรี บ้านกอก อ.ป่าซาง ว่า ลองไปไหว้พระธาตุวัดจามเทวีและวัดสันป่ายางหลวงดูนะ จะได้เห็นว่าเมืองลำพูนนี้มีเสน่ห์มากเรื่องวัดเรื่องวา แล้วก็เป็นจริงเมื่อผมได้มีโอกาสร่วมเดินทางไปกับคณะนักท่องเที่ยวกลุ่มพุทธศาสนา ภาพที่ได้มาวันนั้นสวยงามตามจริง แต่ไม่สามารถถ่ายในจังหวะที่มีงานประเพณีได้ จึงมีแต่วัตถุ
หน้าวัดเป็นสถานที่จอดรถและร้านขายของฝากและของกิน มีร่มโพธิ์ขนาดใหญ่ช่วยบดบังแดดให้คลายร้อน ประตูทางเข้าวัดประดิษฐ์ด้วยปูนปั้นสวยงาม อลังการทีเดียว พอหลุดเข้าไปในเขตวัดยิ่งตะลึงจังงังกับพุทธสถานของวัดสันป่ายางหลวง สร้างด้วยศิลปะร่วมสมัยที่ยากจะแยกแยะ และเห็นได้ชัดเจนว่าเป็นส่วนที่แต่งแต้มขึ้นมาใหม่ ทำให้เกิดปูนปั้นหลากลีลา
เพราะเดิมทีเดียวนั้นวัดสันป่ายางหลวงเป็นสถานของพราหมณ์ โดยมีหลักฐานที่เป็นหินทรายจำหลักรูปแบบขอม ต่อมาปีพ.ศ.1074 พระกัณฑโว พระโสภโณและพระอุตตโม ธุดงค์มาจากประเทพม่า ได้แสดงธรรมแก่ชาวบ้านย่านนี้จนเกิดความเลื่อมใสในพระพุทธศาสนา จึงร่วมใจกันเปลี่ยนเป็น วัดขอมลำโพง
โดยพระกัณฑโวได้รับนิมนต์เป็นเจ้าอาวาสองค์แรก ในช่วงสมัยนั้นมีการสร้างเจดีย์บรรจุอัฐิธาตุกลางกระหม่อมของพระโมคคัลลานะกับพระสารีบุตร
ปีพ.ศ.1202 เจ้าแม่จามเทวี กษัตริย์แห่งนครลำพูน ได้ทรงปฏิสังขรณ์วัดขึ้นใหม่ พร้อมกับเปลี่ยนชื่อเป็นวัดพัฒนารามป่าไม้ยางหลวง เจ้าแม่จามเทวีเสด็จมาปฏิบัติธรรมที่วัดนี้ จนเมื่อพระนางสวรรคต จึงได้มีการถวายพระเพลิงที่วัดสันป่ายางหลวงแห่งนี้
วัดนี้ได้รับอนุญาตให้ตั้งเป็นวัดเมื่อพ.ศ.2410 ได้รับวิสุงคามสีมาเมื่อปีพ.ศ. 2411 เป็นวัดราษฎร์ สังกัดมหานิกาย ตั้งอยู่ที่ 113 หมู่ 6 ตำบลในเมือง อำเภอเมือง จังหวัดลำพูน 51000 โทร.053-563737 เดิมมีอาณาเขตวัดกว้างขวาง มีต้นไม้ยางขนาดใหญ่เยอะ
ต่อมา ครูบาปินตาธรรมปัญโญ เจ้าอาวาสองค์ถัดมาได้ยกที่ดินของวัดให้เป็นที่ตั้งสำนักงานเทศบาล จนเหลือพื้นที่วัดเพียง 6-1-42 ไร่ จนกระทั่ง พระครูปัญญาธรรมวัฒน์(ครูบาอินทร ปัญญาวัณโน)เป็นเจ้าอาวาส ได้สร้างเสริมพุทธสถานด้วยปูนปั้นหลากหลายลีลา สวยวิจิตรพิสดาร และอลังการยิ่ง
ภายในวัดได้เก็บชิ้นส่วนพระพุทธรูป ปูนปั้นสลักลวดลายที่หักและชำรุด กลายเป็นชิ้นส่วนทางประวัติศาสตร์อันยาวนานของวัด แต่ส่วนที่สร้างเสริมเติมแต่งขึ้นใหม่นั้น บรรยายไม่ได้เลย ช่วยกันพิจารณาจากภาพที่ถ่ายมาเอาเองก็แล้วกัน
สรุปว่า ถ้าจะไปท่องเที่ยวตามรายทางของพระพุทธศาสนา ก็แวะเวียนไปเยี่ยมวัดสันป่ายางหลวงให้ได้ การท่องแดนแผ่นดินธรรมนั้นแท้จริงต้องมีเวลามากพอจึงจะได้รายละเอียดมากกว่านี้ แต่เนื่องจากเจ้าอาวาสรับนิมนต์ ผมเองก็ผิดที่เดินทางไปแบบไม่มีการเตรียมการล่วงหน้า คณะที่ไปก็รีบร้อน ท่องแดนแผ่นดินธรรมวันนี้มีแต่รูปและวัตถุมาให้ชม เนื้อในนาบุญนั้นต้องสร้างเอาเองแล้วครับ