บุญสงกรานต์บ้านมอญคงคาราม :ราชบุรี
โดยธงชัย เปาอินทร์ เรื่อง-ภาพ
ชนชาติมอญ ไทย พม่า ลาว เขมร และจีนตอนใต้ ล้วนเป็นคนไท หรือไต ที่มีรูปร่าง หน้าตา ท่าทาง อุปนิสัยใจคอ รวมตลอดถึงมี ศิลปะ วัฒนธรรม ประเพณี ความเชื่อและวิถีชีวิตใกล้เคียงกัน บางประเทศก็ใช้ภาษาพูดและภาษาเขียนเหมือนหรือใกล้เคียงกัน อาหารการกินก็ใกล้เคียงกัน แม้ว่าการแต่งกายจะแตกต่างไปจากกันบ้าง
แต่หนึ่งในจำนวนความเหมือนดังกล่าวมีบุญสงกรานต์ การแสดง การละเล่น และวัฒนะธรรมการกินที่ละม้ายคล้ายๆกันมาก
ตามไปดู บุญสงกรานต์บ้านมอญคงคาราม อำเภอโพธาราม จังหวัดราชบุรี จะเห็นความสวยงามที่ยังปรากฎอยู่ทั่วไปทุกใบหน้าที่ผ่านพบ
เมื่อเจ้าเจ็ดตนของชาวรามัญอพยพหลบภัยเข้ามาพึ่งบรมโพธิสมภารใต้ร่มเศวตฉัตรราชวงศ์จักรี ตั้งแต่ต้นรัชกาลที่ 1 นั้น ชาวมอญได้รับพื้นที่ให้อยู่อาศัยและทำกินสองฟากฝั่งแม่น้ำแม่กลองช่วงอำเภอบ้านโป่ง-อำเภอโพธาราม จังหวัดราชบุรี ซึ่งมีต้นธารบนขุนเขาชายแดนด่านเจดีย์สามองค์ อำเภอสังขละบุรี จังหวัดกาญจนบุรี กลุ่มหนึ่งลงหลักปักฐานอยู่ที่รอบๆบ้านมอญใกล้วัดคงคาราม ที่นี่ ยังมีศิลปะวัฒนะธรรมและประเพณีหลายอย่างให้ชมครับ
สงกรานต์ปีนี้ 2553 ลูกหลานว่านเครือเริ่มเดินทางกลับบ้านเกิด เพื่อร่วมกันทำบุญตักบาตรในวันมหาสงกรานต์ 13 เมษายน ภาพที่เห็นวัฒนะธรรมความเชื่อในพุทธศาสนายังเหนียวแน่น เสียงสวดมนต์ให้พรเป็นภาษารามัญ ฟังดูแปลกแตกต่าง แต่ก็เป็นพุทธศาสนาเช่นเดียวกันกับชาวไทยทั่วไป ญาติโยมนั่งพนมมือไหว้ด้วยอิริยาบทที่เต็มเปี่ยมด้วยศรัทธาประสาทะ ลูกเด็กเล็กแดงก็มิได้เว้นวาย เป็นภาพที่ดูงดงามจับใจ
แม่ย่าแม่หญิงแต่งองค์ทรงแพรพรรณงามตามวัฒนะธรรมของชาวรามัญ ดูเด่นและงดงามเหลือหลาย ถ้าเป็นหญิงสูงอายุก็จะมุ่นมวยผมไว้น่าชม รัดเกล้าด้วยดอกไม้สีสันสดใส ถ้าเป็นสาวก็ปล่อยให้ปลายผมล้อแสงแดดและลมละออตา
อ้าว !! แล้วชายชาวรามัญนั้นเล่า ท่านก็รักสวยรักงามไม่แพ้กัน หนุ่มเหน้าแต่งด้วยสีสันสดใส ส่วนหนุ่มใหญ่ใส่ใจเรื่องที่ต้องสืบสานวัฒนะธรรมการแต่งกายให้เป็นเยี่ยงอย่างที่ดีงามสืบไป
พระสงฆ์ชาวรามัญเคร่งครัดในจารีตและข้อพึงปฏิบัติ ท่านออกบิณฑบาตรด้วยเท้าเปล่า ท่วงท่าสุขุมลุ่มลึก พี่น้องชาวรามัญถอดรองเท้าออกตักบาตรเช่นกัน มีลูกศิษย์วัดคอยเดินถ่ายสิ่งของที่รับบิณฑบาตรเป็นระยะ กว่าจะสิ้นสุดสายธารงานบุญก็เล่นเอาพระน่าจะเมื่อยพอดู
หลังการตักบาตรพระเสร็จสิ้น แม่ย่าแม่หญิงช่วยกันตักข้าวแช่น้ำดอกมะลิหอมกรุ่นเรียงออกมาเลี้ยงกับเครื่องกับชนิดต่างๆ เป็นการรับประทานอาหารร่วมกันฉันพี่น้องที่น่าชื่นชม เป็นการสืบทอดวัฒนะธรรมการกินที่งดงาม และได้ร่วมวงเสวนากันอย่างมีความสุข สมานฉัน.......สมานฉัน
มีแท่นบูชาปักร่มสีชมพูสวยใส มีดอกไม้เหลืองอร่าม เป็นดอกคูณ หรือดอกราชพฤกษ์ มีเครื่องเซ่นไหว้เป็นข้าวแช่ครบชุด เป็นการบูชานางสงกรานต์ตามประเพณีที่ปฏิบัติสืบต่อกันมายาวนาน
หลังการร่วมรับประทานข้าวแช่ แม่หญิงผู้สูงวัยกับหนุ่มเหน้าก็เริ่มเปิดเพลงทำนองชาวรามัญ จังหวะเย็นๆ เนิบๆ พร้อมกันนั้นก็รำมอญประชันกันด้วยนิ้วที่อ่อนระแน้ ใบหน้าที่อาบด้วยรอยยิ้ม เหยาะย่อด้วยความอ่อนหวาน ช่างน่าชื่นชมนัก
เสียอย่างเดียว นางรำทั้งหลายอายุรวมกันแล้วมากกว่า 1,000 ปี เสียละกระมัง สาวๆสวยๆ หายไปไหนกันหมดหนอนาง
หลังการร่วมงานบุญกันแล้ว ครอบครัวใดมีเจดีย์บรรจุอัฐิอยู่รายรอบอุโบสถ ก็จะนำดอกไม้ธูปเทียนและธงสีที่ทำจากกระดาษแก้วหรือกระดาษย่น พันกับไม้ไผ่ไปปักไว้รอบๆเจดีย์ อันถือกันว่าเป็นการบังสกุลญาติผู้ใหญ่ที่เคารพ
เด็กๆถูกเสี้ยมสอนให้รู้ว่า ณ ที่แห่งนี้มีอัฐิของบรรพบุรุษสิงสถิตย์อยู่ เป็นสิ่งที่ควรกราบไหว้และเคารพทุกปีที่เวียนมาบรรจบ เหมือนหรือคล้ายๆกับที่ชาวจีนไหว้ในวันเช็งเม้ง
กลับจากงานบุญสงกรานต์วันมหาสงกรานต์เต็มปลื้ม อารมณ์แจ่มใส และได้อิ่มเอมกับ "ข้าวแช่ชาวรามัญ" แกล้มด้วยฟ้อนหยาดเยิ้มของกุลสตรีชาวรามัญบ้านคงคาราม
มีรายการทีวี สื่อต่างๆเข้ามาถ่ายทำไปออกรายการหลายช่อง แต่สำหรับ www.thongthailand.com โลกไซเบอร์เล็กๆที่เต็มตื้นกับความวิจิตรของชาวรามัญนักหนา เต็มใจแพร่ภาพและเรื่องราวให้ฟรีๆ แลกกับข้าวแช่อร่อยเหลือมื้อนั้น
หลังการทำบุญ ชาวรามัญนิยมเล่นสะบ้า มอญซ่อนผ้า และรดน้ำดำหัวญาติผู้ใหญ่ วันเนาหรือวันที่ 14 เมษายน ก็จะมีการทำบุญเลี้ยงพระอีกเช่นกัน วันสุดท้ายเป็นวันที่ 15 เมษายน หลังทำบุญเลี้ยงพระแล้ว ก็จะมีการสรงน้ำพระ เล่นรดน้ำดำหัวซึ่งกันและกัน ขนทรายเข้าวัด แล้วก่อเจดีย์ทรายอวดกันและกัน อันเป็นการเริ่มต้นวันปีใหม่ตามประเพณีไทยและรามัญ เรียกวันนี้ว่าวันเถลิงศก
มอญหรือรามัญ หรือไทยภาคกลาง มีวัฒนะธรรมประเพณีคล้ายคลึงกัน สงกรานต์ปีหน้าฟ้าใหม่ไปทำบุญด้วยกันอีกนะครับ รับรองได้เลย ความสวยงามที่บ้านมอญคงคารามจะยังเหลืออยู่