คึดฮอดเมืองลาว
“เอื้อยนาง”
๑๐ ตำนานภูบาเจียง-ภูมะโลง
รักอมตะของหนุ่มชาวข่า กับ สาวจามปา
ครั้งหนึ่งเมื่อไปเที่ยวจำปาศักดิ์กับคณะผู้บริหาร อำเภอสว่างวีระวงศ์ นับเป็นครั้งแรกที่เอื้อยนางไปลาวแบบเป็นทางการ เลยได้มีโอกาสเข้าเยี่ยมสถานศึกษา ได้พูดคุยกับน้องพี่ในแวดวงและเรื่องหนึ่งที่ประทับใจ ราวกับเด็ก ๆ ที่ชอบฟังนิทาน นั่นคือตำนานภูเขา ในแถบเมืองปากเซและจำปาศักดิ์
ชื่อ “ตำนานบาเจียง” อันเป็นเรื่องราว เล่าขาน ถึงกำเนิดภูเขาหลายลูกแถบเมืองปากเซ แขวงจำปาศักดิ์ เช่น ภูบาเจียง ภูมะโลง ภูส่าเหล้า ภูเก้า ภูกองไก่
ภูบาเจียงกับภูมะโลง อยู่คนละฝั่งของแม่น้ำโขง ขนาบข้างซ้ายขวาเมืองปากเซเบื้องซ้ายนั้นภูบาเจียง เบื้องขวานั้นภูมะโลง ตรงกลางคือแม่น้ำโขงไหลเลาะเลียบมุ่งตะวันออก ผ่านปากเซ จำปาศักดิ์ ดอนโขง สีทันดร เรื่อยไปจนแดนเขมร เวียดนาม ก่อนตกทะเล ตำนานภูบาเจียงและบริวารเป็นที่รู้จักกันดีของชาวพื้นเมืองแถบนี้ ทั้งฝั่งลาว และฝั่งไทย(อุบลราชธานี)เล่าสืบต่อกันมาหลายชั่วอายุคน เป็นตำนานแห่งความรักคนหนุ่มสาวผู้พลีชีพเพื่อรักแท้ กลายเป็นภูเขาสองลูกคนละฟากฝั่งแม่น้ำโขง หมอบนิ่งจ้องมองดูกัน ส่งสายตาเปี่ยมรักข้ามของ(โขง)หากันชั่วนิรันดร ดังบทผญา(พังเพย)ที่ว่า
“คันอ้ายคิดฮอดน้องให้เหลียวเบิ่งเดือนดาวนั่นเด้อ
สายตาเฮาสิจอดกันอยู่เทิงฟ้า”
ตำนานกล่าวถึงเรื่องราวความรักของท้าวบาเจียงหนุ่มชาวข่าบ้านตีนภู กับนาง(สาว)มะโลง ลูกเศรษฐีชาวเมืองจามปา เกิดขึ้นเพราะพ่อของทั้งสองฝ่ายเป็นเสี่ยวฮักเสี่ยวแพงกัน มีสัญญามั่นต่อกันที่จะให้ลูกแต่งดองกัน แต่ครั้นได้พบชาวเมืองลูกขุนนางพ่อของมะโลงกลับเปลี่ยนใจ จะยกลูกสาวให้ชาวจามปา หนุ่มสาวจึงเลือกเอาความตายเป็นหนทางที่จะได้อยู่ด้วยกันชั่วนิรันดรบนสรวงสวรรค์
บาเลียง พ่อบาเจียง หัวหน้าชาวข่าบนภูเขา มีอาชีพเป็นพรานไพร มีฝีมือขมังนักในการยิงหน้าเป้ง(เครื่องยิงศรคล้ายธนู) และด้วยฝีมือนี้ ทำให้บาเลียงมีโอกาสได้ช่วยชีวิต โอลาน เศรษฐีหนุ่มชาวลุ่มน้ำเมืองจามปา ซึ่งเดินทางมาค้าขายตามทางเกวียนที่วกวนบนภูเขา แล้วถูกเสือร้ายไล่ตะครุบ หนีตายมาพบบาเลียง ผู้ใช้หน้าเป้งยิงถูกเสือจนเผ่นเข้าป่าไปช่วยชีวิตเศรษฐีหนุ่มไว้ได้ทันท่วงที
เหตุการณ์ครั้งนี้สร้างความซาบซึ้ง ทั้งน้ำใจและสำนึกบุญคุณให้เกิดแก่เศรษฐีโอลาน จนเกิดความสัมพันธ์แน่นแฟ้นกับชาวป่าอย่างบาเลียงได้ ผูกแขนเป็นเสี่ยวฮักเสี่ยวแพงกัน ให้สัจจะแก่กันว่า จะฮักกันแพงกัน จะช่วยเหลือกันตลอดไป แม้มีลูกเป็นชายหญิงก็จะแต่งดองกันเพื่อสัมพันธภาพอันยืนยง
ต่อมาบาเลียงได้ลูกชายคือบาเจียง โอลานก็มีลูกสาวคือนางมะโลง เด็กทั้งสองได้รู้จักกัน และรักกันหวังจะได้อยู่เป็นคู่เคียง ดังคำที่ผู้ใหญ่พร่ำบอกมาแต่เล็กแต่น้อย จนเติบใหญ่เป็นหนุ่มสาว
แต่แล้ว เมื่อเศรษฐีโอลานได้รู้จักขุนง่ามหมื่นหาญ ขุนนางเมืองจามปากับลูกชาย และลูกชายของท่านขุนก็มีท่าทีชอบพอ ติดใจในความงามของนางมะโลง ความคิดของโอลานจึงแปรเปลี่ยน
นอกจากความอยากได้ลูกเขยเป็นเจ้าขุนมูลนาย ให้ลูกสาวมีฐานะทางสังคมสูงส่งแล้ว อีกสาเหตุหนึ่งที่ทำให้เศรษฐีโอลานรังเกียจท้าวบาเจียง ก็คือ ความที่บาเจียงเป็นชาวข่าอยู่บ้านป่าผาดอย รู้จักแต่หาของกินตามธรรมชาติจับสัตว์ป่าล่าสัตว์ดงดำรงชีวิต หารู้จักทำมาค้าขายสั่งสมทรัพย์สมบัติ อำนาจ บารมีแต่ประการใดไม่
บาเจียงเป็นเพียงพรานไพร ผู้เติบใหญ่มาจากธรรมชาติของบ้านตีนภู ในความรู้สึกของโอลานหากลูกสาวได้เป็นเมียเจ้านาย ย่อมทำให้พ่อแม่มีหน้ามีตาในสังคมขึ้นมาอีกโข ฐานะทางสังคมย่อมสูงขึ้นทั้งครอบครัว
เมื่อถึงเวลาที่หนุ่มสาวจะต้องแต่งงานกันตามสัญญา โอลานจึงสร้างเงื่อนไขขึ้นเพื่อบีบให้บาเจียงพ้นจาก โดยเรียกค่าสินสอดเป็นเงินขัน เงินฮาง ช้าง ม้า วัว ควาย เหล้าไห ไก่ต้ม ข้าทาสชายหญิง ทั้งหมดอย่างละร้อย แน่นอนว่าของเหล่านี้ขุนจามปาหาได้ไม่ยาก แต่บาเจียงมีปัญญาหาได้เพียง เหล้าไหไก่ต้มอย่างละร้อยเท่านั้นก็แห่แหนมา ถึงเมืองคันเกิ่งก็หยุดพัก โอลานจึงวางแผนให้คนของตนเอาโลงศพไปตั้งบนภูเขาแล้วทำทีร้องไห้ร้องห่มไปที่ที่พวกบาเจียงพักอยู่ ทำเป็นโศกเศร้าเสียใจสะอึกสะอื้นให้บาเจียงสงสัย ครั้นท้าวไต่ถามเอาความ คนเหล่านี้ก็ทำท่าปริ่มว่าจะขาดใจอาลัยถึงนางมะโลงซึ่งได้ฆ่าตัวตายไปเสียแล้ว พลางชี้ให้ดูโลงศพบนภูเขา บาเจียงเห็นดังนั้นก็เสียใจมากจึงเทเหล้าเทไก่ทิ้งจนหมด ภายหลังมดปลวกมากินและสร้างรังขึ้นจึงกลายเป็นภูเขาชื่อ ภูส่าเหล้า ภูกองไก่ แล้วตัวท้าวเองก็กลั้นใจตายกลายเป็นภูบาเจียง ส่วนนางมะโลงได้ยินดังนั้นก็วิ่งกระเจิดกระเจิง ซมซานขึ้นไปบนภูเขาที่พ่อนำโลงศพไปตั้งหลอกบาเจียง ขาดใจตายใกล้โลงที่พ่อทำไว้นั่นเอง จึงเรียกชื่อภูมะโลงสืบมา ภูบาเจียงกับภูมะโลงเป็นภูเขาสองลูกที่อยู่ตรงกันข้ามกัน มีแม่น้ำโขงกางกั้น บาเจียงนั้นอยู่ทางฝั่งซ้ายด้านเมืองปากเซ มะโลงนั้นอยู่ฝั่งขวาด้านเมืองโพนทองและทอดยาวไปถึงเมืองจำปาศักดิ์ มีภูเขาหลายลูกซ้อนกันเป็นหลั่น เช่น ภูเก้าหรือภูจำปาศักดิ์ที่มีปราสาทวัดภูตั้งอยู่ เป็นภูเขาที่มียอดคล้ายนางเกล้าผมมวยจึงเรียกชื่อภูเก้า
รักอมตะของมะโลงกับบาเจียงมีเล่าสืบต่อกันมาจนถึงทุกวันนี้
QQQQQQ