หน้าแรก
เว็บบอร์ด
บทความ
รวมรูปภาพ
ติดต่อเรา
ข่าวสาร
ผูกข้อมือ : อีกหนึ่งประเพณีการแต่งงานแบบไทยๆ
โดยป่าน ศรนารายณ์-เรื่อง//ภาพ-เข็มชาติ เปาอินทร์
ประเพณีการแต่งงานในประเทศไทยนั้น ถือปฏิบัติกันมาหลากหลายรูปแบบ ขึ้นอยู่กับว่า ประเพณีนั้นๆจะอยู่ในภาคส่วนไหนของประเทศ ภาคเหนือก็มีประเพณีอย่างหนึ่ง ภาคตะวันออกเฉียงเหนือก็อย่างหนึ่ง ภาคกลางก็แตกต่างไปอีกมิติหนึ่ง ภาคตะวันตกก็เป็นอีกรูปแบบหนึ่ง แต่อย่างไรก็ดี ทุกภาคส่วนถือเป็นงานมงคลของครอบครัว ของชุมชน ของประเทศ
แต่ละภาคส่วนยังแตกแขนงลงไปถึงชนเผ่า ความเชื่อ ซึ่งแยกย่อยลงไปอีก นี่คือความสวยงามของคำว่าประเพณีการแต่งงาน
คู่บ่าวสาวตักบาตรร่วมขัน
เข็มชาติได้ร่วมไปในขบวนของเจ้าบ่าว มุ่งหน้าไปยังอำเภอลับแล จังหวัดอุตรดิตถ์ เพื่อร่วมงานแต่งงานของเพื่อน ได้เห็นประเพณีที่ดีงามและเต็มไปด้วยสีสันแปลกไปจากที่เขาเคยไป งานแต่งงานของเพื่อนและญาติพี่น้องในโรงแรมหรู ความแตกต่างจึงน่าสนใจ เขาบันทึกภาพได้หลายสิบรูป ตามขั้นตอนของประเพณีดั้งเดิมในท้องถิ่นนี้
ขบวนแห่ขันหมากแบบไทยๆ
"เช้าตรู่ เพื่อนผมเอกสิทธิ์ แต่งตัวด้วยชุดไหมไทยหล่อมาก เดินทางไปบ้านเจ้าสาวซึ่งแต่งตัวด้วยชุดไทย สวยเป็นพิเศษ เขาสองคนถือขันข้าวร้อนๆและกับข้าวอีกหนึ่งถาด ไปยืนรออยู่หน้าบ้าน สักครูพระสงฆ์ออกมาบิณฑบาตรผ่านมาที่หน้าบ้าน จึงได้ร่วมกันตักบาตร เรียบง่าย ประหยัด และใช้เวลาไม่มากดีจัง"
การละเล่นประตูเงินประตูทอง
หลังจากนั้น เจ้าบ่าวกับญาติพี่น้องเพื่อนฝูงก็ได้เริ่มขบวนแห่ขันหมาก ดูในรูปได้นะคะว่า มีคนแบกต้นกล้วย ต้นอ้อย และเครื่องสมรสหลายอย่าง เจ้าบ่าวเดินอยู่หลังกลุ่มต้นกล้วยต้นอ้อย มีต้นเสียงเป็นหนุ่มใหญ่คนหนึ่ง
แม่และญาติผู้ใหญ่พาเจ้าสาวมาส่งเข้าพิธี
"โห่หิโห่ ๆๆๆ หิ้วๆๆๆ" สร้างความสนุกสนานและรอยยิ้มทั่วหน้า การเดินขบวนแห่ขันหมากงานมลคลเช่นนี้มักสร้างความครึกครื้น ทำให้ทุกคนมีอารมณ์แจ่มใส เมื่อถึงบ้านเจ้าสาว มีเด็กๆและหญิงสาว ออกมากางกั้นไม่ยอมให้ขบวนขันหมากผ่านเข้าไปได้ เรียกกันว่า"ประตูเงินประตูทอง" ผู้กั้นส่วนใหญ่เป็นเด็กและสาวๆฝ่ายเจ้าสาว เจ้าบ่าวต้องเตรียมเงินมาขอเปิดทาง ไม่มากก็น้อย ทุกคราวที่ผ่านแต่ละประตูก็จะได้ยินเสียงเฮฮากันด้วยความสุขสนุกสนาน
การมอบทองหมั้น
การกั้นประเงินประตูทองนั้นไม่ใช่ประเพณีเห็นแก่เงินทอง หากแต่เป็นการกั้นเพื่อความสุขสนุกสนาน เป็นความน่ารักและน่าจะดำรงไว้ต่อไป
เมื่อเข้าถึงห้องโถงที่เตรียมการประกอบพิธีการแต่งงานด้วยการ"ผูกข้อมือ" เจ้าสาวกับครอบครัวนั่งรวมกันอยู่ฝั่งหนึ่ง เจ้าบ่าวและญาติพี่น้องอยู่อีกฝั่งหนึ่ง ตรงกลางมี "บายศรี" ที่ประดิษฐ์ประดอยด้วยความปราณีต ประเพณีการแต่งงานครั้งนี้ เป็นการแต่งงานแบบสู่ขอ-หมั้น-แต่งงานด้วยการผูกข้อมือในวันเดียวจบ สั้น ง่าย แต่น่าประทับใจ
หมอขวัญทำพิธีบายศรีสู่ขวัญ
เฒ่าแก่หรือญาติผู้ใหญ่ฝ่ายชายจะเอ่ยเอื้อนสู่ขอ จากเฒ่าแก่หรือญาติผู้ใหญ่ฝ่ายหญิง หรืออาจจะเป็นพ่อแม่ มีการเรียกสินสอดทองหมั้นกันตามประเพณี ส่วนจะมากจะน้อยก็ขึ้นอยู่กับฝ่ายเจ้าสาว หรือบ่าวสาวได้แอบตกลงกันมาก่อนแล้ว "ถ้ามากไม่มีนะ มีเท่านี้เอง" ส่วนฝ่ายหญิงนั้นเมื่อรักเขาเสียแล้ว เท่าไรก็ไม่ค่อยเกี่ยงงอนใดๆ
ประเพณีผูกข้อมือ
ที่แสบสุดก็ญาติผู้ใหญ่คนหนึ่ง เป็นตำรวจสันติบาลมีแต่เงินเดือน จึงค่อนข้างยากจน เมื่อตกลงปลงใจกับเจ้าสาวซึ่งเป็นสาวงามและมีฐานะมาก ก็ได้แอบตกลงกันว่า เงินเท่าไร ทองอีกเท่าไร แต่ฝ่ายเจ้าบ่าวไม่มีเลย ก็เลยขอยืมจากเพื่อนๆมา พร้อมกับตกลงกันว่า "เสร็จพิธีขอเงินสินสอดและทองคืนในวันนั้น" เรื่องนี้จบลงที่การสู่ขอแล้ว แม่เจ้าสาวเก็บไว้หมด เดือดร้อนเจ้าบ่าวเป็นยิ่งนัก ก็เลยตัดสินใจเรียกเจ้าสาวมาคุยกันอีกครั้ง
"ถ้าไม่ได้ทั้งเงินและทองไปคืนเพื่อน งานแต่งเดือนหน้ายกเลิก" ผลสุดท้ายได้คืนครบงานแต่งจึงได้ฤกษ์ตามกำหนด เจ้าบ่าวคนนั้นเล่าให้ฟังด้วยความขบขัน
เมื่อการตกลงเรื่องสินสอดทองหมั้นจบสิ้นกระบวนการ ก็ถึง"พิธีบายศรีสู่ขวัญ" มีหมอขวัญเป็นผู้ทำพิธี เจ้าบ่าวเจ้าสาวนั่งเคียงกัน ญาติพี่น้องของทั้งสองฝ่ายเวียนกันเข้ามาใช้ด้ายสายสิญย์ผู้ข้อมือพร้อมอวยชัยให้พรตามประเพณี ส่วนจะอวยพรว่าอย่างไรมั่งไม่ได้อัดเทป จึงจำไม่ได้ แต่สรุปว่า ขอให้อยู่ดีมีสุขจนถือไม้เท้ายอดทองกระบองยอดเพชร อันเป็นคำพรของพี่น้องท้องทุ่ง พร้อมกับหยิบซองสมทบงานแต่งลงในขันใบโต ระหว่างการผูกข้อมือ พระสงฆ์เจริญพระพุทธมณฑ์
จูบตามคำเรียกร้องของเพื่อนๆ
หลังการผูกข้อมือแล้วก็เป็นการส่งตัวตามประเพณี ญาติผู้ใหญ่ทั้งสองฝ่ายจะเชิญญาติผู้ใหญ่ที่มีความสุข ความเจริญ เป็นที่เคารพรักของชุมชน เป็นผู้ปูที่นอนในห้องหอ ซึ่งโรยด้วยกลีบดอกไม้ และใบขนุน เจ้าบ่าวต้องขึ้นไปบนเตียงก่อน เจ้าสาวก้มกราบ แล้วจึงจะขึ้นไปนอนคู่กันบนเตียง ญาติผู้ใหญ่อำนวยพรให้กับคู่บ่าวสาวตามประเพณี เป็นอันเสร็จพิธีการสำคัญ
ปูด้วยใบไม้มงคลแล้ววางฟูกทับอีกครั้ง
เรื่องหยอกล้อกันในงานแต่งงาน มักเกิดขึ้นเสมอ ด้วยความรู้สึกที่เป็นปลื้ม เช่นเจ้าบ่าวจะถูกเพื่อนๆแซวให้หอมแก้มเจ้าสาว ซึ่งมักจะเอียงอายใบหน้าเขินๆ ในทางกลับกัน เจ้าสาวก็จะถูกเพื่อนยุให้หอมแก้มเจ้าบ่าวบ้าง ลูกเล่นของหนุ่มสาวเช่นนี้ โบราณไม่เคยมี แต่วันนี้โลกเปลี่ยนไป จึงมีการหยอกเย้ากระเซ้าแหย่กัน
ประเพณีดีงามเมื่อเจ้าสาวก้มกราบเจ้าบ่าว
บางคู่จะมีงานฉลองสมรสในตอนค่ำ แต่บางคู่ก็มีเพียงเลี้ยงอาหารกลางวันตอนเที่ยงปลายๆ แต่ไม่ว่าจะอย่างไร งานแต่งงานตามประเพณีด้วยการผูกข้อมือเช่นนี้ มีเสน่ห์และมีความรู้สึกสบายๆ กันเอง มากกว่างานที่แต่งหรูในโรงแรม อย่างไรก็ตาม ขึ้นอยู่กับสถานะทางสังคมของแต่ละครอบครัว ลูกเศรษฐีหมื่นล้านจะให้มานั่งผูกข้อมือแล้วกินข้าวแบบล้อมวงบนเสื่อก็คงจะเป็นไปไม่ได้
พิธีการส่งตัวญาติผู้ใหญ่อำนวยพร
ความสำคัญมันอยู่ที่ว่าเมื่อแต่งงานกันแล้วนั้น มีความเจริญรุ่งเรื่อง มีความสุขสมัครสมานย์กันดี และมีบุตรธิดาสมความปรารถนา มีแต่เงินแต่ไม่มีความสุขก็ป่วยการ
เพื่อนๆร่วมถ่ายรูปหมู่
ความสุขของเจ้าสาวและเพื่อนๆ