หน้าแรก
เว็บบอร์ด
บทความ
รวมรูปภาพ
ติดต่อเรา
ข่าวสาร
เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าแม่น้ำภาชี
แทบไม่มีใครรู้จักทั้งๆที่ตั้งมาแล้ว33 ปี
โดยธงชัย เปาอินทร์ เรื่อง-ภาพ
แทบไม่น่าเชื่อเลยว่า เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าแม่น้ำภาชี ตั้งมาตั้งแต่ปีพ.ศ.2521 กว่า 33 ปีมาแล้ว ทำไมไม่มีใครรู้จัก มันเกิดอะไรขึ้นหรือ ต้องตามไปดูถึงได้รู้ว่าเพราะว่าอะไร ทั้งๆที่เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าแม่น้ำภาชี ไปมาสะดวก ตั้งอยู่ไม่ไกล และน้ำไฟก็พรักพร้อมประการสำคัญ มีทรัพยากรท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์มากมายหลากหลาย โอ้ มายก็อด
คุณประทีป เหิมพยัคฆ์ หน.เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าแม่น้ำภาชี
เพื่อนรุ่นน้องชื่อเอิบ เชิงสะอาด ผอ.ส่วนอนุรักษ์สัตว์ป่า สำนักบริหารพื้นที่อนุรักษ์ที่3(บ้านโป่ง) กรมอุทยานแห่งชาติ,สัตว์ป่าและพันธุ์พืช ส่งรถตู้เก่าๆมารับผมและเพื่อนๆสื่อมวลชนได้แก่ พี่หมอ นพ.สุวิทย์ เกียรติเสวี หน้าต่าง มองคุณภาพชีวิตและสิ่งแวดล้อม บก.ท่องเที่ยวช่อง NBT คุณขจิต ธริษตรีศูญย์ บก.ท่องเที่ยว นสพโพสท์ทูเดย์ คุณจำลอง บุญสอง และ คุณสมบัติ ศรีนา รายการคนผ่านทาง ช่อง IPM-Travel Channal ทีวีดาวเทียวของคนรุ่นใหม่ จุดนัดพบคือปั๊ม ปตท.ริมถนนวิภาวดี ตรงข้ามช่อง NBT หรือสถานีวิทยุกระจายเสียงแห่งประเทศไทย
ที่ทำการขนาดเล็กๆและแผนที่เขต
การเดินทางกว่าร้อยกิโลเมตรถึงจังหวัดราชบุรี แล้วเลี้ยวเข้าไปทางอำเภอจอมบึง โป่งกระทิง แล้วก็ถึง เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าแม่น้ำภาชี รวมระยะทางอีก 84 กม.
ด้วยถนนราดยางสองช่องจราจรของทางหลวงชนบท ผสมราดฝุ่นนิดๆหน่อยๆ ป้ายบอกทางไม่ชัดเจนนัก เลี้ยวซ้ายป่ายขวาหลายครั้งจนมึนไปหมด แต่ในที่สุดก็ไปถึง ที่ทำการเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าแม่น้ำภาชี ที่ทำการเล็กๆ บนเนินเขาระดับความสูงจากน้ำทะเลปานกลาง 200 เมตร เหลียวมองไปทางไหนก็มีแต่ป่ากับป่า ด้วยว่าเหนือขึ้นไปเป็นเทือกเขาตะนาวศรีมีพื้นที่รับผิดชอบ 305,820 ไร่ ประกาศพระราชกฤษฎีกาเล่มที่ 95 ตอน 76 ลงวันที่ 1 สิงหาคม 2521
หน.เขตกับผู้ช่วยช่วยกันให้สัมภาษณ์สื่อ
ได้ฟังการบรรยายสรุปจากหัวหน้าเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าแม่น้ำภาชีและผู้ช่วย ได้ใจความว่ามีป่า 4 ประเภทอยู่ในพื้นที่รับผิดชอบ คือ
ป่าดิบชื้น (Evergreen Forest) ครอบคลุมพื้นที่ 27,523 ไร่(9%) ไม่ผลัดใบ กระจายอยู่บริเวณห้วยพุน้ำร้อน ห้วยพุระกำ และหุบเขาจมูก สภาพเป็นป่ารกทึบมีไม้ยืนต้น ไม้พุ่ม และเถาวัลย์มากมาย ได้แก่ ไม้ตะเคียนทอง กระบาก ยาง ฯลฯ นอกจากนี้ก็มีกล้วยไม้ป่า เฟริ์น และชายผ้าสีดำ
ผู้ช่วยทรงฉัตร ประคัลภานนท์และหน.หน่วยพิทักษ์สุทธิวัฒน์ พลอยชุม อธิบาย
ป่าดิบแล้ง (Dry Evergreen Forest) ครอบคลุมพื้นที่ 204,899 ไร่(67%) ไม่ผลัดใบ กระจายตัวอยู่ตามสันเขา หุบเขา และบริเวณลำห้วยที่มีน้ำน้อยมีน้ำเฉพาะช่วงฤดูฝนเท่านั้น ดังนั้นจึงมักมีไฟป่าเกิดขึ้นในช่วงฤดูร้อน ได้แก่ไม้สมพง กร่าง ยางนา ข่อยหนาม ตาเสือ ไม้รองลงมามีมะปริง พลองขาว มะเดื่อปล้อง มีกล้วยไม้ป่า เฟิร์น หวาย กระโถนฤาษี และขนุนดิน
เทือกเขาที่เห็นเบื้องหน้าคือป่าแม่น้ำภาชี
ป่าเบญจพรรณ (Deciduous Forest) ครอบคลุมพื้นที่ 55,047 ไร่(18%) เป็นป่าโปร่ง ผลัดใบชนิดไม่มีไม้สัก ต้นไม้จะทิ้งใบช่วงปลายเดือนธันวาคมและค่อยผลิใบใหม่ช่วงเดือนเมษายนเป็นต้นไป ป่าชนิดนี้มีไผ่อยู่มากจึงมักเกิดไฟป่าในหน้าแล้ง พันธุ์ไม้ที่สำคัญได้แก่ ไม้ตะแบก เสลา ประดู่ มะค่าโมง ขี้อาย แดงและเก็ดดำส่วนไม้พื้นต่ำลงมามีสาบเสือหญ้าเถาวัลย์ต่าง ๆ ไผ่รวก ไผ่ป่า และไผ่บง
ป่าเต็งรัง (Decidous Dipterocarp Forest) ครอบคลุมพื้นที่ 18,349 ไร่(6%) ผลัดใบมักอยู่ถัดจากป่าเบญจพรรณอยู่ตอนเหนือและตะวันออกเฉียงเหนือของเทือกเขาเป็นดินปนทรายและลูกรังลักษณะเป็นป่าโปร่งต้นไม้จะมีขนาดเล็กและขนาดกลางได้แก่ไม้เต็งรัง เหียง กว้าว ประดู่ แดง ไข่เต่า พลวง พะยอม มะขามป้อม ตำคร้ำ ตะแบกแดง และรักเขา เป็นต้น
ชาวบ้านทำกินนอกเขตป่าภาชี
มีสัตว์ป่าชนิดเลี้ยงลูกด้วยนม 93 ชนิด สะเทินน้ำสะเทินบก 11 ชนิด สัตว์เลื้อยคลาน 21ชนิด และนก 186 ชนิด(2539-2540) สัตว์หายากและสำคัญๆได้แก่ สมเสร็จ เสือ ได้จากภาพที่ปรากฎจากกล้องวงจรปิดดักถ่าย ส่วนภาพที่ถ่ายได้จากกล้องทั่วไปก็เช่น วัวแดง กระทิง เลียงผา เก้งหม้อ ค่างแว่นถิ่นใต้ และค่างแว่นถิ่เหนือ (ส่วนกระจงรอให้เนวินซื้อมาปล่อย..ฮา-ผู้เขียน)นกขุนแผน นกแก้ว นกเงือก ส่วนจะเป็นนกเงือกชนิดไหนบ้าง อยากท้าทายให้นักท่องเที่ยวประเภทชอบ"ถ่ายภาพนก"ลองมาลุย ยินดีให้เจ้าหน้าที่ช่วยนำทางไปย่องๆถ่ายได้เลย
ภาพสมเสร็จที่เห็นนี้ได้จากกล้องดักถ่าย
มีหน่วยพิทักษ์ป่า 6 หน่วยคือป่าน้ำพุร้อน,ลำบัวทอง,สวนผึ้ง,ห้วยม่วง,หนองยาวและหนองตาดั้ง ในแต่ละปี เขตส่งพนักงานเจ้าหน้าที่เดินลาดตระเวณทั่วพื้นที่เขต ปีละกว่า 4 แสนกิโลเมตร โดยได้ติด GPS ไปด้วย เพื่อจับพิกัดการเดิน เรียกว่าหลบเลี่ยงไม่ได้ เส้นทางเดินจะขึ้นมาบนจอและปริ้นออกมาเป็นแผ่น ตรวจสอบได้แน่นอน พบเหตุการณ์อะไรก็จับพิกัดไว้ ฉะนั้นชุดเดินลาดตระเวณจึงต้องทำงานหนัก ในขณะเดียวกันต้องแบกสัมภาระติดตัวไปเพื่อใช้ตั้งแคมป์ในป่า พร้อมอาหารการกินประเภทกระป๋อง ข้าวสาร อาหารแห้งอื่นๆ
รถยนต์ ขับเคลื่อน 4 ล้อลุยไปหน่วยบนดอยสูง
น่าดีใจว่า ทุกวันนี้ พนักงานของเขตได้ร่วมกันปกป้องผืนป่ากว่า 3 แสนไร่เอาไว้ได้ 100 % ป่าไม่ถูกรบกวน และกำลังฟื้นตัวอย่างต่อเนื่อง เป็นป่าต้นน้ำลำธารหลายสาย แต่ละสายไหลลงสู่แม่น้ำแม่กลอง
แต่ที่แปลกคือ ต้นน้ำของป่าแม่น้ำลำภาชีอยู่ทางทิศใต้ สายน้ำที่ไหลหลากจึงไหลไปทางทิศเหนือ ชุมชนที่อยู่ในเขตมีเพียงสองชุมชน ซึ่งให้ความร่วมมือและร่วมอนุรักษ์ผืนป่า เก็บป่าไว้เป็นแหล่งหาอาหารประเภท เห็ด ผักกูด ฯลฯ แต่มีการล่าสัตว์น้อยมากๆ
ผ่านป่าพุน้ำจืด เฟิร์นขึ้นเต็ม งดงามมาก
มิน่า ในผืนป่าของเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าแม่น้ำภาชี จึงมีความอุดมสมบูรณ์ด้วยนกและสัตว์ป่า เพราะว่าได้รับความร่วมมือจากชุมชนรอบๆเขต ช่วยกันป้องกันมิให้เกิด และช่วยกันปราบปรามเมื่อมีคนหลงถิ่นเข้ามาก้ำเกิน ประการสำคัญ ผืนป่าเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าแม่น้ำภาชี ตั้งอยู่ระหว่างป่าอุทยานแห่งชาติแก่งกระจาน และป่าอุทยานแห่งชาติในท้องที่จังหวัดกาญจนบุรี(ไทรโยค) เป็นแนวผืนป่าตะวันตกที่ช่วยให้การเชื่อมต่อถึงกันได้ระหว่างสัตว์ป่า และนก
ผีเสื้อกลางวัน 3-4 ชนิด อวดความสมบูรณ์ของผืนป่า
ปัญหาคือมีพื้นที่ป่าสงวนแห่งชาติแม่น้ำภาชีอันเป็นเขตป่าที่มีชุมชนอยู่อาศัย รวมทั้งเป็นพื้นที่ป่าเขตทหาร น่าจะต้องประกาศเป็นเขตห้ามล่าสัตว์ป่าเพื่อปกป้องจากการไล่ล่า เฮ้อ บางทีหมู่บ้านที่ทหารนำเข้ามาอยู่ในพื้นที่ป่าแก่งกระจาน ขึ้นมาเรื่อยๆจนตลอดชายแดนก็สร้างปัญหาในการอนุรักษ์สัตว์ป่าและผืนป่ามากๆ แต่ก็ไม่มีใครโวย ด้วยว่าเกรงอำนาจบาทใหญ่เกินพิกัด อ้างความมั่นคงเสมอ
เหมือนกรณี "พุน้ำร้อน" อันเป็นทรัพยากรธรรมชาติในพื้นที่ป่าอนุรักษ์ ที่มีการบุกรุกครอบครองออกเอกสารผิดกฎหมาย ได้ไง ใครรับผิดชอบ เคลียร์ด้วย
สัตว์โลกแสนสวย ซ่อนตัวอยู่กลางพงไพร
ในการไปท่องเที่ยวผืนป่าอนุรักษ์เช่นเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า แม่น้ำภาชี แม้ไม่มีน้ำตกสวยงาม หรือหน้าผาโดดเด่น แต่ที่นี่มีความเป็นป่าที่สมบูรณ์ด้วยพันธุ์ไม้และสัตว์ป่า วิวทิวทัศน์สวยงาม มีพื้นที่ชายเขตติดกับแหล่งน้ำที่มนุษย์สร้างขึ้น(เขื่อนพุน้ำร้อน) ก็ช่วยให้พื้นที่ในส่วนนั้นสามารถพัฒนาเป็น"ลานกางเต็นท์ริมชายป่า"ของเขตได้อย่างปลอดภัย(ปลอดภัยทั้งคนที่เข้ามาพักและปลอดภัยทั้งผืนป่า) ได้บรรยากาศ และได้รับความพึงพอใจใหญ่หลวงจากนักท่องเที่ยวอย่างแน่นอน
บ้านพักหลังเล็กๆบนดอยสูงกลางป่ารกทึบ น่าเห็นใจไหม
โปรดจำให้ขึ้นใจ "ไม่มีการพัฒนาใดไม่มีการทำลาย แต่หากเป็นการทำลายชั่วคราวก็ไม่น่ารังเกียจ" เว้นแต่ขี้เกียจ ก็เรื่องของคนแล้วจ้า เช่นเดียวกับเรื่องการสร้าง "ห้าง" เพื่อการส่องสัตว์ ก็สมควรพัฒนาอย่างง่ายๆ เช่นที่ เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าสลักพระ หน่วยพิทักษ์ป่าสลักพระทำได้อย่างน่าชื่นชมมากๆ เพียงความตั้งใจการดัดแปลงจากวัสดุในธรรมชาติเล็กน้อย
บอนกระดาษยักษ์สูงท่วมหัว
กบ สุวนันท์และอ็อด คีรีบูน มีเงินซื้อที่ดินขอบอ่างเก็บน้ำติดถนนใหญ่ได้ เพื่อเป็นบ้านพักผ่อนแสนงาม แต่ถ้าฝั่งตรงข้าม ป่าชายขอบของเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าแม่น้ำภาชี พัฒนาเส้นทางเล็กๆเข้าถึงพื้นที่ขอบอ่างฝั่งเขตรักษาฯได้ เปิดลานกางเต็นท์เพื่อให้นักท่องเที่ยวได้ใช้บ้างก็ไม่น่าจะเสียหายอะไร ผืนป่าด้านบนเทือกเขาทำเส้นทางศึกษาธรรมชาติให้เดินสัก 1 ชม. 1.5 กม.ประโยชน์ที่ได้คือ
พืชป่าดงดิบชื้นใบงามกำลังออกดอก
เพื่อการออกกำลังกาย เพื่อทดสอบสมรรถนะของร่างกาย เพื่อให้ได้เดินในร่มเงาแมกไม้ ได้ถ่ายรูป ดอกไม้ป่า ใบไม้ผลิใบ นกชนิดต่างๆ และแมลง แล้วกลับมานอนในลานกางเต็นท์อย่างเงียบสงบ อบร่ำด้วยอากาศที่สดชื่น เย็นสบายๆ พร้อมกับฟังเสียงไก่ป่าขานขัน เสียงแมลงกลางคืนขับร้อง โอย ...เพียงแค่นี้ นักท่องเที่ยวชาวกรุงกลุ่มนี้จะไม่รู้สึกอิจฉา กบและอ็อดอีกเลย แต่จะเข้าใจและรู้สึกได้ว่า การอนุรักษ์คือการใช้ประโยชน์อย่างชาญฉลาด (Wise Use)
อ่านมาจนถึงตรงนี้แล้วพอจะเข้าใจใช่ไหมว่า ทำไม ไม่มีใครรู้จักเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าแม่น้ำภาชี หนึ่งเพราะว่าไม่เปิดตัวสำแดงความเป็นการอนุรักษ์อย่างชาญฉลาด แต่มุ่งหน้าทำการอนุรักษ์แบบโบราณที่เข้าใจ แนวคิดการอนุรักษ์ผิดไป การอนุรักษ์คือการเก็บรักษา ที่นี่เก็บป่าไว้ได้อย่างเยี่ยมยอด น่าเคารพในความสามารถส่วนนี้ แต่ถ้าเปิดกว้างอีกสักประเด็น ให้เป็นการอนุรักษ์คือการเก็บรักษาอย่างชาญฉลาด คงไม่มีคำพูดจากสื่อ(ขจิต ธริษตรีศูญย์) ว่า
"ผมก็เพิ่งรู้เมื่อพี่ธงบอกว่าจะชวนไปเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าแม่น้ำภาชี"
อยากไปท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ ติดต่อ ทรงฉัตร ประคัลภานนท์ 087-0262026 หรือ สุทธิวัฒน์ พลอยชุม โทร.-081-1383284
ป่าชายขอบเขตฯติดทะเลสาบ ทำลานกางเต็นท์ได้คงเยี่ยมยอด
พุน้ำร้อนไหลมาตามห้วย ว่ากันว่า จปร.5 งาบ คืนป่าสู่แผ่นดินเถอะ