ออป.ตัดสางขยายระยะสวนป่าไม้สัก ขาย

                   องค์การอุตสากรรมป่าไม้(ออป.)ก่อตั้งมาตั้งแต่ปีพ.ศ.2511 เป็นรัฐวิสาหกิจเกี่ยวกับป่าไม้ที่มุ่งหวังจะจัดการผลผลิตจากป่าธรรมชาติโดยเฉพาะไม้สัก ตามหลักวิชาการป่าไม้เพื่อหวังผลยั่งยืน พร้อมกันนั้นมีหน้าที่ปลูกป่าทดแทนพื้นที่ที่ทำไม้ออกด้วย ป่าปลูกใหม่จะกลายเป็นวัตถุดิบที่พลิกฟื้นขึ้นมาใหม่ได้ สำหรับอนาคต สวนป่าแม่คำมี อำเภอร้องกวาง จังหวัดแพร่ เป็นหนึ่งในสวนป่าหลายสิบแห่งของ ออป. เป็นป่าปลูกเพื่อเศรษฐกิจของรัฐบาลเช่นกัน

                      สวนป่าแม่คำมี เริ่มปลูกป่าไม้สักตั้งแต่ปีพ.ศ.2516-2528 ได้พื้นที่รวม 20,424 ไร่ โดยมีหัวหน้าสวนป่าคนแรกคือ คุณยงยุทธ มัจฉาชีพ เริ่มปลูกป่าไม้สักด้วยการใช้ เหง้าสัก ซึ่งทำขึ้นมาจากการหว่านเมล็ดสักที่เก็บมาจากป่าธรรมชาติ ลงในแปลงเพาะเหมือนแปลงปลูกผัก กลางฤดูฝน แล้วปล่อยให้กล้าสักเติบโตอายุประมาณ 1 ปี ก็ถอนจากแปลงแล้วตัดต้นที่เหนือคอรากทิ้ง ตัดรากฝอยและรากแก้วให้เหลือเหง้าขนาดยาว 15 ซม.โตกว่าแท่งดินสอดำ(1-2 ซม.)

                      ระยะปลูก 3 X 3 ม.ใน 1 ไร่ มีต้นสัก 177 ต้น ข้อดีในการปลูกด้วยเหง้าคือ ขนส่งไปปลูกง่าย เบาแรง ปลูกได้ปริมาณมากในแต่ละวัน ขยายงานได้กว้างขวาง โดยเฉพาะพื้นที่ปลูกป่าส่วนมากอยู่บนเขา คัดเลือกขนาดเหง้าได้ง่ายเมื่อปลูกแล้วต้นสักที่แตกใหม่ยังใช้อาหารในเหง้า จึงเติบโตได้ใกล้เคียงกัน การดูแลบำรุงจึงสะดวก ออป.มีแนวทางปฏิบัติที่แน่นอน สวนป่าจึงปลูกปีละ 1,000 ไร่/ปี ทุกสวน ได้มาตรฐานทางวิชาการป่าไม้ อวดใครๆได้ว่า ปลูกป่าสักเก่งครับ

                     ปัจจุบัน คุณยงยุทธ  วีระพงษ์ เป็นหัวหน้าสวนป่าแห่งนี้ได้เล่าให้ฟังว่า ตามหลักวิชาการป่าไม้ สวนป่าไม้สักที่ปลูกด้วยระยะใดก็ตาม เมื่อเวลาผ่านไปหลายปีต้นสักจะแตกพุ่มใบและเรือนรากแผ่กว้าง จนเมื่อพุ่มใบและเรือนรากชิด ต้นสักก็จะเริ่มแก่งแย่งอาหารทั้งทางอากาศและใต้ดินก็จะทำให้อัตราการเจริญเติบโตลดลง หากไม่ตัดสางขยายระยะเปิดแสงเปิดพื้นที่ว่างให้ ก็แย่งกัน

                        สวนป่าของออป.มีการวัดความเจริญเติบโตทุกปี เมื่อนำค่าความเจริญเติบโตมาแปลงเป็นกร๊าฟ เส้นกร๊าฟที่พุ่งขึ้นทุกปีจะเริ่มลดโค้งลงเมื่อถึงจุดที่อัตราการเจริญเติบโตลดลง ซึ่งใกล้เคียงกับช่วงที่เรือนยอดเริ่มชิดกัน ในทางปฏิบัติจึงสังเกตุจากเรือนยอดชิดด้วย การจัดการมีผลต่ออัตราการเจริญเติบโตมาก ปล่อยให้เบียดกันนานก็ไม่โตทางกว้าง แต่สูงขึ้นๆ ได้อย่างก็เสียอย่าง

                      สวนป่าไม้สักปีพ.ศ.2511 แห่งนี้ เคยผ่านการตัดสางขยายระยะแล้ว 2 ครั้ง ทั้ง 2 ครั้งใช้วิธีการคัดเลือกตัดสางขยายระยะแบบต่ำ(Low Thinning) คือ การตัดต้นสักที่มีลักษณะทราม คดงอ แคระแกร็น เป็นโรค แมลงทำลาย แตกสองหรือสามนาง(กิ่ง) เพื่อให้ต้นสักที่มีลักษณะดีมีโอกาสเจริญเติบโตเร็วขึ้น มีพื้นที่ว่างมากขึ้น หาอาหารได้มากขึ้น

                       แต่ไม้สักที่ได้จากการตัดสางขยายระยะโดยวิธีนี้ จะมีขนาดเล็ก คดงอ ลักษณะทราม คุณภาพต่ำ ประกอบกับในยุคสมัยนั้น ไม้สักจากป่าธรรมชาติยังมีมาก จึงมีไม้ไว้ใช้สอยเหลือเฟือ _การตลาดไม้ขนาดเล็กดังกล่าวจึงไม่ได้รับความสนใจ ส่วนใหญ่ออป.หรือกรมป่าไม้ก็จะใช้ในงาน_ราชการ เช่นทำเรือนเพาะชำกล้าไม้ ทำบ้านไม้ซุงขนาดเล็กเป็นบ้านพักอาศัย ฯลฯ

                       คุณยงยุทธเล่าต่อว่า ปีนี้ 2538 ออป.ได้กำหนดแผนการตัดสางขยายระยสวนป่าไม้สักแปลง_นี้จำนวน 80,000 ต้น ด้วยระบบการตัด 2 แถว เว้น 2 แถว (Two Strip Thinning) ด้วย_เหตุผลคือ ในการตัดเว้นดังกล่าวจะได้ระยะห่างระหว่างแถว 2 แถวประมาณ 6-8 เมตร หวัง_ว่าหน่อที่แตกจากตอสัก 2 แถว จะแตกออกมาให้ได้จัดการเป็นไม้อีกรุ่นหนึ่ง เพราะว่าเปิดแสง_ให้กว้างขึ้น ส่วนอีกเหตุผลหนึ่งคือ ถ้าจะตัดหมดเกรงว่าจะเกิดความเข้าใจไขว้เขวไปได้ ปัญหา

                      ข้อสังเกตุในระหว่างเดินดูการทำงานของคนงานตัดไม้ การทอนไม้ ช้างลากไม้รวมหมอน _การตีเลขเรียง การประทับตราของออป. การทำบัญชีไม้ที่ต้องวัดทั้งความยาวแต่ละท่อน ความโต_วัดกลางท่อนแต่ละท่อนขั้นตอนต่างๆยุ่งยากเช่นทางกรมป่าไม้ดำเนินการเหมือนกัน เสียเวลา ค่าใช้จ่ายไม่น้อย มิเช่นนั้นจะเกิดความยุ่งยากเมื่อมีการนำไม้เคลื่อนที่ หรือขายหรือแปรรูป เนื่องจากไม้สักยังมีพรบ.ป่าไม้ พ.ศ.2484 ขวางอยู่อีก จึงยังไม่คล่องตัวและล่อแหลม_

                     ช้างออป.เริ่มทำงานแต่เช้าจนถึง 11 น.เท่านั้น ตัวใหญ่แต่ตีตั๋วเด็ก ทำงานครึ่งวันเพราะ_ว่าจะร้อนแล้วหงุดหงิด ซึ่งเป็นธรรมชาติของช้างงานหนัก วันหนึ่งๆลากรวมหมอนไม้สักขนาดกลาง_เหล่านี้ได้ประมาณ 30 ท่อนต่อเชือก(หนึ่งตัว) ส่วนคนตัดไม้ถ้าเป็นคนงานประจำของออป.ก็ตัด_สางขยายระยะได้ประมาณ 50 ต้น/วัน/คน แต่ถ้าเป็นคนตัดไม้ที่จ้างเหมาต้นละ 8 บาท เขาจะทำงานเป็นทีมๆละ 3 คน คนตัดๆอย่างเดียว คนทอนท่อนอีกคนหนึ่งและคนแต่งกิ่งก้านออกอีก 1 คนได้วันละ 200 ต้น โดยใช้เลื่อยยนต์ตัดตัวเดียว นี่คือ ผลดีของการทำงานเป็นกลุ่มครับ

                         หน่อที่แตกจากตอไม้สักที่ผ่านการตัดสางขยายระยะคราวที่แล้ว พบว่าแตกออกมาสูงประมาณ_ 5-6 เมตร แต่น่าเสียดาย ตายหมดครับ เหตุผลคือ เมื่อสวนป่าไม้สักเรือนยอดชิด ระบบรากก็_ชิด และเชื่อมต่อกันใต้ดินเป็นระบบรากเดียว เมื่อหน่อที่แตกใหม่จากตอแตกออกมาได้สักระยะหนึ่งถูกบดบังแสงแดดจากต้นเดิมที่ใหญ่และแข็งแรงกว่า แรงดึงดูดของระบบเรือนยอดในการคายน้ำจึงค่อยๆแห้งตาย ต้นสักแตกใหม่ทลึ่งมาได้เพราะเหง้าใต้ดินแข็งแรง มีอาหารสะสมอยู่

                        ในสวนป่าไม้สักแห่งนี้มีต้นไม้ประดู่ ไม้แดง ไม้ถ่อน ไม้มะค่าโมง ไผ่ ฯลฯ ขึ้นปะปนอยู่เป็นระยะ มีขนาดลำต้นใกล้เคียงกับไม้สักปลูก สูงไร่เรี่ยกัน แสดงว่าในสวนป่าไม้สักหากปล่อยไว้นานเท่าใดก็มีความหลากหลายทางชีวภาพได้เป็นไม้ป่าเบญจพรรณเช่นที่ธรรมชาติเดิมเคยเป็นมาก่อน เรื่องเหล่านี้เป็นข้อสังเกตุได้ว่า พืชเดียวก็ปลูกได้แต่อย่าไปทำลายพืชอื่นๆก็จะเกิดได้เอง

                        ขนาดไม้สักที่ตัดสางขยายระยะครั้งนี้ จะได้ไม้ไม่สม่ำเสมอกัน เล็กบ้าง ใหญ่บ้าง ลักษณะดีบ้าง ลักษณะเลวทรามบ้าง เพราะว่าตัดแบบไม่ได้คัดเลือกอย่างใดอย่างหนึ่ง ต้นใหญ่ก็ขายได้_ราคาหนึ่ง(ขนาดวัดรอบโคนท่อนเท่าใดก็ได้ แต่ปลายท่อนไม่ต่ำกว่า 50 ซม.ราคา 7,500 บาท/ลบม.) ต้นเล็กก็ขายได้อีกราคาหนึ่ง(ขนาดวัดรอบโคนท่อน 50 ซม.และปลายท่อนไม่เกิน 30 ซม.ราคา 3,500 บาท/ลบม.) ปัจจุบันนี้ไม่มีไม้สักจากป่าธรรมชาติแล้ว นำเข้าก็แพงและยาก ใช้ไม้สักตัดสางขยายระยะของเราเองก็ดีครับ ไม่สูญเสียเงินตราต่างประเทศเลย

                         ที่ออป.ตัดสางขยายระยะได้ตามหลักวิชาการวนวัฒนวิทยา ก็เพราะว่า พระราชบัญญัติสวนป่าพ.ศ.2535 อนุญาตให้เอกชน รัฐวิสาหกิจ ทบวงการเมือง ฯลฯ ปลูกป่าเอง ตัดขายได้เอง และเก็บเงินเข้ากระเป๋าตัวเอง ออป.ไม่ขาดทุนก็คราวนี้ ส่วนประชาชนทั่วไปก็เร่งปลูกป่ากันให้เยอะๆ จะได้ขายไม้ให้รวยกันเสียให้เข็ด จนกันมานานเต็มที