ดอกไม้เทศและดอกไม้ไทย
ต้น 47.หนามกระสุน
โดย ธงชัย เปาอินทร์ เรื่อง-ภาพ
ดอกหนามกระสุน
ชื่อสามัญ หนามดิน โคกกระสุน tackweed, caltrop, bullhead, bindii,
ชื่อวิทยาศาสตร์ Tribulus terrestris Linn.
ชื่อวงศ์ ZYGOPHYLLACEAE
ถิ่นกำเนิดและการกระจายพันธุ์
ในต่างประเทศ พบที่อเมริกา ยุโรปใต้ เอเชียใต้ แอฟริกา ออสเตรเลีย เขตอบอุ่นถึงเขตร้อน
ในประเทศไทย พบตามที่รกร้างว่างเปล่า ดินเลว แห้งแล้งทั่วไป
ลักษณะประจำพันธุ์
ต้น ไม้ล้มลุกอายุหลายปี ลำต้นทอดนอนตามพื้น มีขนประปรายตลอดลำต้น
ใบ เป็นใบประกอบแบบขนนก ออกตรงข้ามเป็นคู่ ๆ ขนาดไม่เท่ากัน ใบประกอบมีใบย่อย 4-8 คู่ ก้านใบสั้น ใบย่อยรูปขอบขนาน ขอบใบเรียบปลายมีติ่งแหลมสั้น ๆ โคนใบเบี้ยว
ดอก ดอกเดี่ยว ออกตามซอกใบที่มีขนาดเล็กกว่า ก้านดอกสั้นกว่าใบ กลีบดอก 5 กลีบ สีเหลืองมะนาว กลีบดอกบอบบางมาก มักหลุดร่วงง่าย กลีบรองดอก 5 กลีบสีเขียวเรียวยาว เกสรผู้ 10 อัน ดอกบานเช้า แดดจัดหุบ
ผล ทรงกลม ผิวขรุขระ แบ่งเป็น 5 พู แต่ละพูมีหนามแหลม 2 อัน ภายในเมล็ดเล็ก ๆ จำนวนมาก
ผลสดหนามกระสุน
สภาพพื้นที่ที่เหมาะสมและการขยายพันธุ์ พบตามริมทาง ที่ว่างโล่งแจ้ง ชอบดินทรายและแดดจัด ที่ราบถึงสูงจากระดับน้ำทะเลปานกลาง 200 เมตร
บันทึกผู้เขียนและผู้ถ่าย
ผมเจ็บปวดกับคำว่าหนามกระสุนมาหลายครั้ง ถูกหนามแหลมๆตำเวลาเดินเท้าเปล่าในสนามหญ้าใกล้บ้าน และที่เจ็บจี๊ดก็ตอนถีบสามล้อไปตามทาง แต่เจ้าหนามกระสุนแห้งๆปลิวมาเกะกะและทิ่มตำยางในรั่ว ผมต้องจูงรถถีบสามล้อไกล 1400 เมตรจากบ้านไปร้านปะยาง แต่เห็นดอกสีเหลืองเขาขึ้นดกดื่นตามริมทางก็ชื่นชอบ สวยดี ทนแล้ง ขั้นแผ่กระจายไปทั่ว คิดในใจ สวนจัง
1.อยากให้นำไปปลูกประดับแบบแปลงได้ ปลูกลงกระถางแขวนก็ได้ ทนแล้ง ขึ้นง่าย ออกดอกตลอดปี
2.ปลูกเป็นพืชสมุนไพร สรรพคุณดังนี้คือ
ทั้งต้น-ขับปัสสาวะ แก้ปัสสาวะพิการ แก้นิ่ว แก้หนองใน ขับระดูขาว แก้ไตพิการ
ผล-ขับปัสสาวะ กระตุ้นกำหนัด รักษาอาการหย่อนสมรรถภาพทางเพศ
ผลมีน้ำมันสกัดได้ ประกอบด้วยกรด linoleic และมีวิตามินเอ สารแทนนิน ไกลโคไซด์ phlobaphenes, peroxidase
โปรดอย่ามองข้ามวัชพืชข้างทาง