ดอกไม้เทศและดอกไม้ไทย
ต้น 97.ประทัดจีน
โดย ธงชัย เปาอินทร์ เรื่อง-ภาพ
ต้นประทัดจีน
ชื่อสามัญ fountainbush, firecracker plant, coral plant, coral fountain, coralblow and fountain planประทัดเล็ก, ประทัดฝรั่ง, ประทัดทอง, ประทัดใหญ่ (กรุงเทพฯ)
ชื่อวิทยาศาสตร์ Russelia equisetiformis Shlecht.& Cham
ชื่อวงศ์ PLANTAGINACEAE
ถิ่นกำเนิดและการกระจายพันธุ์
ในต่างประเทศ เป็นพืชท้องถิ่นในประเทศเม็กซิโกและกัวเตมาลา
ในประเทศไทย นำเข้ามาปลูกเป็นไม้ประดับตามสวนสาธารณะ
การกระจายพันธุ์ กระจายไปทุกที่ที่อยู่ในเขตอบอุ่นถึงเขตร้อน
สถานภาพ เป็นพืชต่างถิ่นกำเนิด ประเภทพืชล้มลุกที่มีหัวหรือเหง้าใต้ดิน สะสมอาหาร
ดอกประทัดจีน
ลักษณะประจำพันธุ์
ต้น เป็นหัวหรือเหง้าใต้ดิน แตกต้นบนดินคล้ายแซ่หางม้า เป็นพุ่มแน่น ลำต้นเขียว กลม สูง 1-2 เมตร ลำต้นเป็นข้อปล้อง
ใบ เป็นใบเดี่ยว ออกเรียงเป็นวงรอบข้อ ใบเรียวยาวรูปเข็มเส้นเล็กๆ ยาว 1.5-2 ซม. ปลายใบแหลมเป็นติ่ง โคนใบแหลม แผ่นใบสีเขียวสด ก้านใบสั้น หลุดร่วงง่าย
ดอก รูปหลอดสีแดงเข้มหรือสีส้ม ขนาดเล็ก ออกเป็นช่อกระจุกที่ปลายกิ่ง ช่อดอกยาว 3 ซม. ดอกย่อยแต่ละช่อ 2-4 ดอก กลีบเลี้ยงรูปถ้วยสั้นๆ ปลายแยก 5 แฉก ติดทน ดอกย่อยเป็นหลอดยาว 2.5 ซม.ด้านในเกลี้ยง โคนกลีบดอกเชื่อมติดกันเป็นหลอดแคบ ปลายกลีบดอกแยกออกเป็น 5 แฉก เกสรเพศผู้ที่สมบูรณ์ 4 อัน มีความยาวไม่เท่ากัน ยื่นพ้นออกมาจากปากหลอดกลีบเล็กน้อย เกสรเพศผู้ที่เป็นหมันมี 1 อัน รังไข่มี 2 ช่อง ก้านเกสรเพศเมียมี 1 อัน ติดทน
ผล แบบแคปซูล มีลักษณะกลม ผิวด้านในมีขน เมล็ดมีจำนวนมากและมีขนาดเล็ก ผิวมีขนและเป็นเส้นคล้ายกับรังนก
สภาพที่เหมาะสมและการขยายพันธุ์ ชอบดินร่วนซุย ความชุ่มชื้นปานกลาง แสงแดดแบบเต็มวัน จนถึงทนความแห้งแล้งได้ดี การขยายพันธุ์ นิยมแยกหน่อจากต้น แต่เมล็ดสามารถกระจายพันธุ์ได้ดี
บันทึกผู้เขียนและผู้ถ่าย
แรกที่ผมเห็นต้นประทัดจีน เขาปลูกบนรางปูนมีดินเต็ม แต่ปล่อยให้ต้นและก้านดอกห้อยระย้าลงมาเป็นเหมือนม่านพรางตา แสงแดดสาดใส่ดอกสีแดงและก้านสีเขียว ริ้วใบเรียวเล็ก ช่างตราตรึงใจ แต่พอไปเห็นเขาปลูกประดับเป็นกอในแปลงประดับ ก็ให้ความรู้สึกอีกความรู้สึกหนึ่ง เหมือนเป็นกลุ่มริ้วต้นเรียวระยับเหมือนแซ่ม้า
1.ปลูกเป็นไม้ประดับ แบบลงแปลง หรือลงกระถางตั้งหรือห้อยก็ดูสวยไสวให้อารมณ์ละไมลุมุน
2.ปลูกเป็นพืชสมุนไพร สรรพคุณดังนี้คือ
เนื้อไม้ นำเป็นยาดองในสุรา ใช้กินเป็นยาเพื่อช่วยในการเจริญอาหาร
ราก มีรสชาติขม เป็นยาแก้ไข้ ไข้จับสั่น ขับน้ำลายช่วยย่อยอาหาร และยังช่วยทำให้ อาหารมีรสชาติดี เป็นต้น